Rolnicy rozważając poszerzenie swojej działalności o kolejny rodzaj działalności rolniczej czy też o pozarolniczą działalność gospodarczą, często zastanawiają się, jak wpłynie to na ich dotychczasowe prawa i obowiązki. Czy będą zmuszeni zrezygnować z ubezpieczeń społecznych w KRUS i przejść na ZUS? Jak mają opłacać podatek dochodowy od kilku prowadzonych działalności? Czy i gdzie muszą zarejestrować taką kolejną działalność? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdą Państwo w niniejszym artykule.

Działalność rolnicza a pozarolnicza działalność gospodarcza

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych zasadniczo nie ma zastosowania do przychodów z działalności rolniczej. Wyjątek stanowi prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej. Działalnością rolniczą, jak wskazują przepisy powyższej ustawy, jest działalność polegająca na wytwarzaniu produktów roślinnych lub zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych upraw albo hodowli lub chowu, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza gruntowa, szklarniowa i pod folią, produkcja roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadownicza, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowo-fermowego oraz hodowla ryb. Dodatkowo, działalność, w której minimalne okresy przetrzymywania zakupionych zwierząt i roślin, w trakcie których następuje ich biologiczny wzrost, licząc od dnia nabycia wynoszą co najmniej:

  • miesiąc – w przypadku roślin,
  • 16 dni – w przypadku wysokointensywnego tuczu specjalizowanego gęsi lub kaczek,
  • 6 tygodni – w przypadku pozostałego drobiu rzeźnego,
  • 2 miesiące – w przypadku pozostałych zwierząt.

Z kolei do działów specjalnych produkcji rolnej zaliczamy:

  • uprawy w szklarniach (powyżej 25 m2 powierzchni) i ogrzewanych tunelach foliowych (powyżej 50 m2 powierzchni),
  • uprawy grzybów i ich grzybni (powyżej 25 m2 powierzchni uprawowej),
  • uprawy roślin „in vitro” (powyżej 1 m2 powierzchni półek),
  • fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego (powyżej 100 sztuk) i nieśnego (powyżej 80 sztuk),
  • wylęgarnie drobiu (bez względu na liczbę),
  • hodowla i chów zwierząt futerkowych (powyżej 50 samic stada podstawowego w przypadku nutrii i królików i powyżej 1 samicy stada podstawowego w przypadku lisów, jenotów, norek, tchórzofretek i szynszyli) i laboratoryjnych (bez względu na liczbę),
  • hodowla dżdżownic (powyżej 1 m2 powierzchni łoża hodowlanego),
  • hodowla entomofagów (powyżej 1 m2 powierzchni upraw roślin żywicielskich),
  • hodowla jedwabników (powyżej 1 dm3 kokonów),
  • prowadzenie pasiek (powyżej 80 rodzin),
  • hodowla i chów poza gospodarstwem rolnym następujących zwierząt: owiec – powyżej 10 sztuk, świni – powyżej 50 sztuk, bydła i cieląt – powyżej 10 sztuk, krów – powyżej 5 sztuk, psów rasowych, kotów rasowych, koni, ryb akwariowych – powyżej 700 dm3 objętości akwarium, obliczonej według wewnętrznych długości krawędzi.

Wszelkie aktywności gospodarcze inne niż wskazane wyżej określane będą natomiast mianem pozarolniczej działalności gospodarczej.

Opodatkowanie

Do przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej zastosowanie znajdą przepisy ustaw o podatku dochodowym od osób fizycznych i osób prawnych. Przepisy przewidują dwa sposoby opodatkowania dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej:

  • wedle norm szacunkowych dochodu rocznego,
  • w oparciu o podatkową księgę przychodów i rozchodów lub księgi rachunkowe (a więc wedle zasad dotyczących pozarolniczej działalności gospodarczej).

Przy tym wskazuje się w doktrynie, że wybór sposobu rozliczania się z fiskusem nie zawsze należy do podatnika. Jeżeli podatnik był zobligowany do prowadzenia ksiąg rachunkowych, to niezależnie od tego czy faktycznie je prowadził czy też nie, dochód uzyskany z działów specjalnych produkcji rolnej powinien być ustalany wedle norm właściwych dla pozarolniczej działalności gospodarczej.

Podstawę opodatkowania, określaną przy zastosowaniu norm szacunkowych, stanowi dochód wynikający z iloczynu właściwej dla danego rodzaju produkcji działu specjalnego normy szacunkowej dochodu i ilości jednostek produkcji, których ta norma dotyczy. Normy szacunkowe dochodu są zmieniane corocznie w drodze rozporządzenia.

Ustawy te nie znajdą natomiast zastosowania do pozostałej działalności rolniczej. Osoby prowadzące taką działalność opłacają bowiem podatek rolny, którego przedmiotem są grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza.

W przypadku, gdy określona osoba prowadzi jednocześnie pozarolniczą działalność gospodarczą i działalność rolniczą, musi rozliczyć się z fiskusem ze wszystkich swoich przychodów, jednak w sposób właściwy dla każdego z nich, a więc z podziałem na poszczególne kategorie przychodów.

Rejestracja działalności

Rolnicy nie muszą zgłaszać prowadzonej przez nich działalności gospodarczej do CEIDG. Zasadniczo bowiem do działalności rolniczej nie stosuje się przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Dotyczy to:

  • działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego;
  • wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów;
  • wyrobu wina przez producentów będących rolnikami wyrabiającymi mniej niż 100 hektolitrów wina w ciągu roku gospodarczego.

Działalność nieobjęta zakresem powyższego wyłączenia, musi natomiast zostać zarejestrowana w CEIDG.

ZUS czy KRUS

Rolnicy rozpoczynający prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpoczynający współpracę przy prowadzeniu tej działalności, jeżeli podlegali ubezpieczeniu społecznemu w KRUS w pełnym zakresie z mocy ustawy nieprzerwanie przez co najmniej 3 lat, mogą nadal podlegać temu ubezpieczeniu w okresie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy prowadzeniu tej działalności, jeżeli spełnią jednocześnie następujące warunki:

  • złożą w KRUS oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy tej działalności;
  • jednocześnie nadal prowadzą działalność rolniczą lub stale pracują w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego, lub w dziale specjalnym,
  • nie są pracownikami i nie pozostają w stosunku służbowym;
  • nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych;
  • kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie przekracza kwoty 2528 zł, przy czym kwota ta podlega corocznej waloryzacji wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem.

Jeżeli rolnik nie spełnia takich warunków, będzie on podlegał ubezpieczeniom społecznym w ZUS.