Wraz z końcem września br. upłynął termin do sporządzenia przez największych przedsiębiorców pierwszego audytu efektywności energetycznej. Nie każdy z nich jest jednak świadomy konieczności wykonania tego obowiązku. Niestety konsekwencją niewykonania obowiązkowego audytu efektywności jest kara pieniężna w wysokości nawet do 5% przychodu z poprzedniego roku podatkowego. 

Audyt efektywności

Obowiązek sporządzenia audytu jest efektem wprowadzenia do polskiego prawa unijnych regulacji Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. (Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/ UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE). Określa ona unijny cel, jakim jest zwiększenie efektywności energetycznej o 20% do 2020 roku.  W polskim systemie prawnym zasady sporządzenia audytu reguluje ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej (Dz.U. z 2016 r., poz. 831).

W myśl powyższej ustawy sam audyt jest po prostu procedurą mającą na celu przeprowadzenie szczegółowych i potwierdzonych obliczeń dotyczących proponowanych przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej. Zasadniczym celem audytu jest dostarczenie przedsiębiorcy wiedzy o profilu istniejącego zużycia energii w danym budynku lub zespołu budynków bądź urządzeń technicznych lub instalacji oraz sposobów na uzyskanie opłacalnej oszczędności energii.

Obowiązek dotyczy nie tylko firm produkcyjnych

Obowiązek przeprowadzenia audytu efektywności energetycznej spoczywa na na wszystkich przedsiębiorcach, za  wyjątkiem mikro, małych oraz średnich przedsiębiorców w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2016 r. poz. 1829 ze zm.). Audytu efektywności energetycznej nie muszą sporządzać również przedsiębiorstwa posiadające wdrożony i certyfikowany system zarządzania energią określony w Polskiej Normie dotyczącej systemów zarządzania energią, wymagań i zaleceń użytkowania (norma PN-EN ISO 50001) lub system zarządzania środowiskowego, zgodny z wymaganiami EMAS, lub normą PN-EN ISO 14001, jeżeli w ramach tych systemów przeprowadzono audyt energetyczny przedsiębiorstwa.

Doprecyzowując, do wykonania  audytu , w myśl przepisów ustawy o efektywności energetycznej zobowiązaniu są przedsiębiorcy,  którzy w dwóch ostatnich latach obrotowych spełniali przynajmniej jedną z następujących przesłanek:

  • zatrudniali średniorocznie min. 250 pracowników;
  • lub osiągnęli roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych przekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów euro.

Z uwagi na fakt, że powyższa ustawa nakładająca na przedsiębiorców obowiązek sporządzenia audytu, weszła w życie w dniu 1 października 2016 r., przesłanki  należy odnieść do dwóch ostatnich lat obrotowych liczonych od nałożonego obowiązku, tj. w stosunku do lat 2014 i 2015.

Termin realizacji obowiązku

Przedsiębiorca zobowiązany jest do przeprowadzenia audytu energetycznego raz na cztery lata. Pierwsze wykonanie audytu powinno nastąpić w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy o efektywności energetycznej (tj. do dnia 30 września 2017 r.). O przeprowadzonym audycie oraz możliwych do uzyskania oszczędnościach energii wynikających z audytu przedsiębiorca powinien w terminie 30 dni zawiadomić Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Zawiadomienie Prezesa URE jest również wymagane w sytuacji, w której przedsiębiorca przed dniem wejście w życie ustawy o efektywności energetycznej przeprowadził już audyt energetyczny spełniający wymagania określone wyżej wskazaną ustawą. Termin na złożenie takiego zawiadomienia upłynął z końcem października 2016 r.

Kary za uchybienia

Niestety nie wszyscy przedsiębiorcy byli świadomi, że powinni przeprowadzić badanie efektywności energetycznej przedsiębiorstwa. Niewiedza przedsiębiorcy o konieczności zrealizowania audytu energetycznego nie zwalnia z obowiązku jego przeprowadzenia, jednak może stanowić okoliczność łagodzącą i wpłynąć na wysokość kary pieniężnej, a nawet odstąpienia od jej wymierzenia. Wiele zależy od zachowania przedsiębiorcy i jego argumentacji.

Działania przedsiębiorcy mogą zmniejszyć karę

Warto pamiętać, że o obowiązku wykonania audytu efektywności energetycznej należy powiadomić Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki w terminie 30 dni od dnia jego sporządzenia. To właśnie ten organ jest uprawniony do podjęcia działań mających na celu rozliczenie przedsiębiorcy z realizacji przedmiotowego obowiązku oraz ewentualnie wymierzenia mu kary. W początkowym etapie przedsiębiorcy, którzy jeszcze nie wykonali audytu, a spełniają przesłanki do jego sporządzenia, powinni spodziewać się zawiadomienia od Regulatora z zapytaniem, czy dopełnili rzeczony obowiązek. Następnym krokiem może już być wszczęcie postępowania przeciwko przedsiębiorcy w sprawie wymierzenia mu kary pieniężnej za brak sporządzenia audytu efektywności energetycznej.

Dlatego przedsiębiorca w pierwszej kolejności powinien jak najszybciej zrealizować przedmiotowy obowiązek wykonania audytu najlepiej jeszcze przed wszczęciem postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej. Szybkie podjęcie działań jest o tyle istotne, że odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej jest możliwe jedynie wówczas, gdy przedsiębiorca zaprzestał naruszania prawa realizując obowiązek, zanim Prezes URE powziął o tym wiadomość oraz gdy zakres naruszeń jest znikomy. Tym samym, najlepiej naprawić swój błąd przed wszczęciem działań przez Prezesa URE.

Gdy procedura zmierzająca do nałożenia kary jest już w toku…

Natomiast, jeżeli procedura zmierzająca do nałożenia kary jest już w toku, istotna jest argumentacja przedsiębiorcy, która może mieć wpływ na wysokość wymierzonej kary. Do przesłanek wpływających na zmniejszenie kary należą m.in. działania podjęte dobrowolnie przed przedsiębiorcę w celu uniknięcia skutków tego naruszenia prawa, stopień przyczynienia się strony czy częstotliwość naruszenia prawa. Skuteczna obrona przed wysoką karą zależy w dużej mierze od szybkości działania przedsiębiorcy i jego argumentów, które mogą mieć zasadniczy wpływ na jej wysokość, a nawet zasadność.