Działania podejmowane przez pracodawcę w przypadku dokonywania zwolnień grupowych

Ze zwolnieniami grupowymi mamy do czynienia w przypadku zaistnienia trudnej sytuacji pracodawcy, jak choćby pojawiające się kłopoty finansowe czy w sytuacji ogłoszenia jego upadłości.

W tym stanie konieczne jest właściwe podejmowanie przez pracodawcę czynności i działań, by prawidłowo przeprowadzić proces zwolnień grupowych i w przyszłości nie narazić się na potencjalne roszczenia sądowe wynikające ze stosunku pracy.

Kwestia zwolnień grupowych uregulowana jest w ustawie z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Ze zwolnieniem grupowym mamy do czynienia w przypadku rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia bądź na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje, w zależności od stopnia zatrudnienia, określoną ilość pracowników.

W celu właściwego przeprowadzenia zwolnień grupowych, pracodawca zobowiązany jest do dochowania szeregu czynności, które są konieczne, w celu skutecznego i zgodnego z prawem przeprowadzenia procesu zwolnień grupowych.

Pierwszym obowiązkiem pracodawcy w przypadku powzięcia decyzji o przeprowadzeniu zwolnień grupowych jest zawiadomienie na piśmie wszystkich zakładowych organizacji związkowych działających u pracodawcy. W przypadku gdy nie działają – przedstawicieli pracowników.

Zawiadomienie takie powinno mieć formę pisemną i zawierać:

Kolejnym etapem jest dokonanie przez pracodawcę konsultacji zwolnień grupowych z zakładowymi związkami zawodowymi a jeśli u danego pracodawcy nie działają – z przedstawicielami pracowników. Powyższy obowiązek ma charakter bezwzględny, nie może być w żaden sposób wyłączony. Pracodawca obowiązany jest przeprowadzić konsultację przede wszystkim w kwestii możliwości uniknięcia lub zmniejszenia rozmiaru grupowego zwolnienia oraz w kwestii spraw pracowniczych, jak choćby możliwości uzyskania innego zatrudniania przez zwolnionych pracowników.

Konsultacje rozpoczynają się w chwili dojścia do wszystkich zakładowych organizacji związkowych – a w przypadku ich braku, do wszystkich przedstawicieli pracowników (gdy nie ma rady pracowników) – pisemnego zawiadomienia o zwolnieniach grupowych.

Należy także zauważyć, iż w trakcie konsultacji pracodawca jest obowiązany przekazać zakładowym organizacjom związkowym wszelkie informacje, które mogą one mieć wpływ na przebieg konsultacji oraz treść potencjalnego porozumienia.

Następnym obowiązkiem pracodawcy jest powiadomienie na piśmie powiatowego urzędu pracy o planowanych zwolnieniach grupowych. Zawiadomienie takie powinno zawierać wszystkie te informacje, które pracodawca przekazał zakładowym organizacjom związkowym w związku z zawiadomieniem o planowanych zwolnieniach grupowych, z wyjątkiem tych, które dotyczą sposobu ustalenia wysokości świadczeń pieniężnych przysługujących pracownikom. Zawiadomienie powiatowego urzędu pracy powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, najlepiej wraz z zawiadomieniem zakładowych organizacji związkowych bądź przedstawicieli pracowników.

Dalszym krokiem pracodawcy w celu dokonania prawidłowego procesu zwolnień grupowych jest zawarcie porozumienia w sprawie zwolnień pomiędzy nim a zakładowymi organizacjami związkowymi. Porozumienie powinno zostać zawarte w ciągu 20 dni od daty pisemnego zawiadomienia zakładowych organizacji związkowych. Powyższe porozumienie powinno określać zasady postępowania w sprawach dotyczących pracowników objętych zamiarem grupowego zwolnienia, a także wskazywać na obowiązki pracodawcy w zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia innych spraw pracowniczych związanych z planowanym grupowym zwolnieniem. Natomiast w przypadku, gdy pracodawca nie uzyskał porozumienia z zakładowymi organizacjami związkowymi w przedmiocie treści porozumienia oraz w sytuacji, gdy u pracodawcy nie działają zakładowe organizacje związkowe, pracodawca obowiązany jest wydać regulamin po przeprowadzeniu konsultacji z zakładowymi organizacjami związkowymi bądź z przedstawicielami pracowników. W regulaminie, w miarę możliwości, pracodawca uwzględni propozycje przedstawione w ramach konsultacji.

W przeciwieństwie do zawarcia porozumienia, pracodawca nie jest zobligowany terminem do wydania regulaminu. Należy podkreślić, iż zarówno zawarte porozumienie jak i regulamin winny być podane pracownikom do wiadomości w sposób przyjęty u danego pracodawcy.

Po podpisaniu porozumienia bądź wydaniu przez pracodawcę regulaminu jest on obowiązany do zawiadomienia powiatowego urzędu pracy o przyjętych ustaleniach dotyczących przeprowadzanego przez niego grupowego zwolnienia. Zawiadomienie powinno być dokonane, najpóźniej w momencie złożenia pierwszego wypowiedzenia. Powinno ono zawierać m.in. informację o

Kopię zawiadomienia skierowanego do powiatowego urzędu pracy, pracodawca winien przesłać zakładowym organizacjom związkowym, a w przypadku ich braku – przedstawicielom pracowników, które mogą w urzędzie pracy przedstawić swoje stanowisko w przedmiocie przeprowadzanych zwolnień grupowych. Pracodawca nie zawiadamia urzędu pracy w przypadku zakończenia działalności wskutek prawomocnego orzeczenia sądowego, chyba że z takim wnioskiem wystąpi powiatowy urząd pracy.

Ostatnimi etapami w celu skutecznego i sprawnego przeprowadzenia procesu zwolnień grupowych jest wypowiedzenie stosunków pracy i w następstwie rozwiązanie umów o pracę. Wypowiedzenie pracownikowi stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia może nastąpić nie wcześniej niż po dokonaniu przez pracodawcę zawiadomienia powiatowego urzędu pracy o przyjętych ustaleniach dotyczących przeprowadzanego przez niego grupowego zwolnienia. Kiedy takie zawiadomienie nie jest konieczne – nie wcześniej niż po zawarciu porozumienia lub wydania regulaminu. Z kolei rozwiązanie z pracownikiem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia może nastąpić po upływie 30 dni od dokonania powyższych czynności. Niemniej jednak jest to termin minimalny albowiem w porozumieniu lub regulaminie może być ustalony inny termin.

Należy mieć także na względzie, iż pracodawca, zgodnie z art. 8 ustawy, obowiązany jest, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, do wypłaty pracownikowi odprawy pieniężnej, której wysokość uzależniona jest od stażu pracy u danego pracodawcy. Wysokość odprawy ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy

Na koniec trzeba podkreślić, iż czynności oraz poszczególne etapy dokonywane przez pracodawcę w kwestii przebiegu zwolnień grupowych mogą się różnić i wychodzić poza przedstawiony powyżej schemat. Wpływ na taki stan rzeczy może mieć m.in. kwestia czy u danego pracodawcy działa zakładowa organizacja związkowa czy może zakładowe organizacje związkowe, bądź czy nie działa żadna organizacja związkowa. Ponadto proces zwolnień grupowych może się różnić w zależności od „grupy docelowej”, do której mają być skierowane zwolnienia grupowe. W art. 5 § 5² ustawy wskazane są bowiem kategorie pracowników, którym pracodawca można jedynie wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i płacy. Nie może w stosunku do wskazanych w powyższym artykule pracowników zastosować zwolnień grupowych.