Właściciele, którzy zostali wywłaszczeni na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej w drodze rokowań, a których nieruchomości nie zostały wykorzystane na cel publiczny mają nową szansę na zwrot nieruchomości.

Dotychczasowe ograniczenia

Dotychczas orzecznictwo odmawiało takim właścicielom uprawnienia do zwrotu utraconych nieruchomości, argumentując to literalną wykładnią art. 136 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, który przyznaje prawo do zwrotu nieruchomości wywłaszczonej w toku postępowania wywłaszczeniowego zakończonego decyzją administracyjną. Właściciele, którzy dobrowolnie utracili nieruchomości, po zawarciu umowy cywilnoprawnej, która poprzedza właściwe postępowanie wywłaszczeniowe, pozostawali bez ochrony w razie niewykorzystania ich nieruchomości na cel publiczny. Orzecznictwo sądów administracyjnych było w powyższym zakresie nieprzychylne dla właścicieli.

Trybunał Konstytucyjny dał nowe możliwości odzyskania nieruchomości

W dniu 12 grudnia 2017 roku (sygn. akt SK 39/15) Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok, w którym uznał za niezgodny z Konstytucją przepis z art. 136 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Niezgodność dotyczy zakresu, w jakim przepis ten wyłącza prawo żądania przez poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercę zwrotu nieruchomości nabytej przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego w drodze umowy na podstawie art. 114 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami (nabycie na podstawie umowy zawartej w toku rokowań), gdy nieruchomość stała się zbędna na cel publiczny uzasadniający jej nabycie. Wyrok TK oznacza, że w powyższym zakresie przepis ten utracił moc.

Szansa dla wszystkich właścicieli

Obecnie otworzyła się zatem droga prawna przed właścicielami takich nieruchomości do żądania ich zwrotu. Szansę mają także właściciele, którzy w przeszłości domagali się zwrotu nieruchomości w postępowaniu administracyjnym, jednakże nie odzyskali ich z uwagi na niekorzystne brzmienie art. 136 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami sprzed wyroku TK. Tacy właściciele w terminie miesiąca od dnia wejścia w życie wyroku TK mogą żądać wznowienia niekorzystanie dla nich zakończonego postępowania administracyjnego.

Wyrok TK wchodzi w życie z dniem ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, zatem w takich sprawach wymagane będzie podjęcie niezwłocznych działań.