Zgodnie z kodeksem karnym skarbowym, przy spełnieniu przesłanek w nim wskazanych, sprawca przestępstwa bądź wykroczenia skarbowego, może dobrowolnie poddać się odpowiedzialności karnej.Wniosek sprawcy, może być złożony na piśmie albo ustnie do protokołu przesłuchania przez finansowy organ postępowania przygotowawczego.

Przesłanki pozytywne i negatywne

Wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności może zostać złożony przez sprawcę w każdej sprawie karnej skarbowej, przy czym do nadania mu biegu dojdzie jedynie wówczas, gdy w chwili jego złożenia nie występuje którakolwiek z negatywnych przesłanek określonych w art. 17 § 2 Kodeks Karny Skarbowy (KKS). Wniosek spotka się z odmową przyjęcia – jako niedopuszczalny, gdy złożony zostanie w sprawie m.in. o przestępstwo skarbowe zagrożone karą pozbawienia wolności lub karą ograniczenia wolności.

Jeśli nie występuje żadna z ww. negatywnych przesłanek, sąd może udzielić zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, jeżeli: wina sprawcy i okoliczności popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości, a jednocześnie:

  1. uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną, jeżeli w związku z przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie tej należności;
  2. sprawca uiścił kwotę odpowiadającą co najmniej najniższej karze grzywny grożącej za dany czyn zabroniony;
  3. sprawca wyraził zgodę na przepadek przedmiotów co najmniej w takim zakresie, w jakim ten przepadek jest obowiązkowy, a w razie niemożności złożenia tych przedmiotów – uiścił ich równowartość pieniężną;
  4. uiszczono co najmniej zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania.

Aktualnie zryczałtowane koszty postępowania to kwota 168 zł.

Niewątpliwą zachętą do złożenia przedmiotowego wniosku jest to, że prawomocny wyrok o zezwoleniu na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności nie podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Karnego.

Okoliczność ta niejednokrotnie może być zachęcająca dla pracownika do dobrowolnego poddania się odpowiedzialności, w sytuacji gdy oskarżyciel skarbowy stawia takiemu zarzut, że poprzez swoje zachowanie popełnił np. przestępstwo skarbowe.

Odpowiedzialność podmiotu zbiorowego

Chęć szybkiego zakończenia sprawy oraz przeświadczenie o „braku dalszych kłopotów”, mogą okazać się złudne. Zawsze warto mieć bowiem na uwadze ewentualną odpowiedzialności pracodawcy, wynikającą z ustawy z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz.U.2012.768 j.t.). Podmiotem zbiorowym w rozumieniu ustawy jest m.in. osoba prawna np.: spółka z o.o. Podmiot zbiorowy podlega odpowiedzialności za czyn zabroniony, którym jest zachowanie osoby fizycznej:

  1. działającej w imieniu lub w interesie podmiotu zbiorowego w ramach uprawnienia lub obowiązku do jego reprezentowania, podejmowania w jego imieniu decyzji lub wykonywania kontroli wewnętrznej albo przy przekroczeniu tego uprawnienia lub niedopełnieniu tego obowiązku,
  2. dopuszczonej do działania w wyniku przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków przez osobę, o której mowa w pkt 1,
  3. działającej w imieniu lub w interesie podmiotu zbiorowego, za zgodą lub wiedzą osoby, o której mowa w pkt 1,

3a) będącej przedsiębiorcą, który bezpośrednio współdziała z podmiotem zbiorowym w realizacji celu prawnie dopuszczalnego,

– jeżeli zachowanie to przyniosło lub mogło przynieść podmiotowi zbiorowemu korzyść, chociażby niemajątkową.

Podmiot zbiorowy podlega odpowiedzialności na podstawie ustawy, jeżeli osoba, o której mowa powyżej popełniła przestępstwo, m.in.:

  • przeciwko obrotowi gospodarczemu, określone m.in. w art. 296 (wyrządzenie szkody w obrocie gospodarczym), art 297-306 oraz art. 308 (odpowiedzialność indywidualna nieuczciwych zarządców Kodeksu karnego), w art. 585-592 KSH,
  • przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, określone m.in. w art 310-314 Kodeksu karnego,
  • przeciwko ochronie informacji, określone w art 267-269b Kodeksu karnego;
  • przeciwko wiarygodności dokumentów, określone w art 270-273 Kodeksu karnego;
  • przeciwko mieniu, określone w art. 286 (oszustwo) i art. 287 (oszustwo komputerowe) oraz w art 291-293 Kodeksu karnego;
  • przeciwko środowisku, określone m.in. w art 181-184 oraz art 186-188 Kodeksu karnego;
  • przeciwko własności intelektualnej, określone w art 115-1181 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych;

bądź osoba ta popełniła przestępstwo skarbowe, m.in.:

  • przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji, określone w art. 54 (uchylanie się od opodatkowania) § 1 i 2, art. 55 (zatajenie prowadzenia działalności gospodarczej) § 1 i 2, art. 56 (podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy albo niezawiadomienie o zmianie danych) § 1 i i 2 Kodeksu karnego skarbowego;
  • przeciwko obrotowi dewizowemu, określone w art. 97 (wyłudzanie indywidualnych zezwoleń dewizowych) § 1-3, art. 101 (bezprawne nabywanie lub zbywanie papierów wartościowych przez nierezydenta) § 1, art. 102 (nabywanie przez rezydenta udziałów, akcji lub nieruchomości bez zezwolenia dewizowego) § 1, art. 103 (zbywanie bez wymaganego zezwolenia papierów wartościowych w krajach trzecich przez rezydenta) § 1, art. 104 (otwieranie lub utrzymywanie rachunku bankowego przez rezydenta bez zezwolenia) § 1, art. 106c (dokonywanie w obrocie dewizowym z zagranicą rozliczeń pieniężnych bez zezwolenia) § 1, art. 106d (prowadzenie działalności kantorowej bez wpisu do rejestru) § 1, art. 106j (dokonanie przekazu związanego z obrotem dewizowym bez pośrednictwa uprawnionego banku) § 1 Kodeksu karnego skarbowego;

Podmiot zbiorowy podlega odpowiedzialności, jeżeli fakt popełnienia czynu zabronionego, (wymienionego w katalogu przestępstw), przez osobę, o której mowa powyżej, został potwierdzony:

  • prawomocnym wyrokiem skazującym tę osobę,
  • wyrokiem warunkowo umarzającym wobec niej postępowanie karne albo postępowanie w sprawie o przestępstwo skarbowe,
  • orzeczeniem o udzielenie tej osobie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, albo
  • orzeczeniem sądu o umorzeniu przeciwko niej postępowania z powodu okoliczności wyłączającej ukaranie sprawcy.

Podmiot zbiorowy podlega odpowiedzialności, jeżeli do popełnienia czynu zabronionego doszło w następstwie co najmniej braku należytej staranności w wyborze osoby fizycznej lub co najmniej braku należytego nadzoru nad tą osobą ze strony organu lub przedstawiciela podmiotu zbiorowego lub w następstwie takiej organizacji działalności podmiotu zbiorowego, która nie zapewniała uniknięcia popełnienia czynu zabronionego, podczas gdy mogło je zapewnić zachowanie należytej staranności, wymaganej w danych okolicznościach, przez organ lub przedstawiciela podmiotu zbiorowego.

Zagrożenia dla podmiotu zbiorowego

Wobec podmiotu zbiorowego sąd orzeka karę pieniężną w wysokości od 1.000 do 5.000.000 złotych, nie wyższą jednak niż 3 % przychodu osiągniętego w roku obrotowym, w którym popełniono czyn zabroniony będący podstawą odpowiedzialności podmiotu zbiorowego. Wobec podmiotu zbiorowego orzeka się przepadek przedmiotów, korzyści majątkowej bądź ich równowartości, pochodzących chociażby pośrednio z czynu zabronionego. Wobec podmiotu zbiorowego można orzec również zakazy, m.in.: zakaz promocji lub reklamy prowadzonej działalności, wytwarzanych lub sprzedawanych wyrobów, świadczonych usług lub udzielanych świadczeń; zakaz korzystania z dotacji, subwencji lub innych form wsparcia finansowego środkami publicznymi.

Zawsze przed skorzystaniem z instytucji dobrowolnego poddania się odpowiedzialności należy mieć na uwadze powyższe uregulowania. Instytucja, która korzystna jest dla pracownika spółki, może okazać się bardzo uciążliwa dla osoby prawnej.