Prezydent podpisał ustawę zmieniającą dotychczasowy kodeks postępowania cywilnego, która wprowadza szereg istotnych zmian w zakresie dochodzenia swoich praw przed sądami.

Część zmian jakie wprowadza ustawa wymaga przemyślenia konsekwencji ewentualnego postępowania procesowego często jeszcze na etapie zawierania umów oraz rozpoczynania współpracy z kontrahentami. Najważniejszymi zmianami z punktu widzenia przedsiębiorców, jakie wprowadza Ustawa są:

1. Brak możliwości wydania wyroku w razie nieodebrania pozwu przez pozwanego pod adresem wskazanym w pozwie – a jeżeli nie uda się następnie ustalić miejsca pobytu dłużnika – sprawy będą zawieszane, a następnie umarzane po upływie 3 miesięcy.
2. Przywrócono odrębne postępowanie procesowe w sprawach gospodarczych, w ramach którego m.in.:

  •  priorytet zyskały dowody z dokumentów (sensu largo) – co oznacza, że przesłuchania świadka na daną okoliczność będzie możliwe dopiero gdy po przeprowadzeniu innych dowodów pozostały jeszcze niewyjaśnione okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy oraz po wykazaniu, że strona nie dysponuje dokumentem potwierdzającym daną okoliczność z przyczyn od niej niezależnych;
    powyższa zmiana będzie oddziaływać nie tylko na kontrakty aktualnie wykonywane, ale także na te zakończone – należy wobec tego bezwzględnie szczegółowo dokumentować wszystkie transakcje, gdyż dowód z przesłuchania świadków na daną okoliczność może zostać oddalony;
  • strony mogą w ramach procedury gospodarczej zawrzeć umowę dowodową, której przedmiotem jest wyłączenie określonych dowodów w sporze z konkretnego stosunku prawnego (np. wykluczyć dowodu ze świadków i z przesłuchania stron);
  •  nieprawomocny wyrok będzie stanowił tytuł zabezpieczenia;
  • do spraw gospodarczych zaliczono też roszczenia z umów o roboty budowlane oraz z umów związanych z procesem budowlanym, a także roszczenia z umów leasingu – nawet jeżeli kontrahent nie miał statusu przedsiębiorcy

3. Zmiany w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych:

  • dwukrotnemu podwyższeniu uległa opłata maksymalna: ze 100.000 zł na 200.000 zł;
  • wnioski o zawezwanie do próby ugodowej (prosty i tani sposób na przerwanie biegu terminu przedawnienia) podlegać będą stałej opłacie w wysokości 1% wartości roszczenia (aktualnie opłata wynosi 40 lub 300 zł w zależności od wartości roszczenia objętego wnioskiem o wyznaczenie posiedzenia pojednawczego);
  • rozszerzenie lub powództwa skutkująca wzrostem wartości przedmiotu sporu wymagać będzie uiszczenia opłaty jak przy wnoszeniu pozwu – pod rygorem zwrotu takiego pisma, a nie jak dotychczas opłata ta będzie rozliczana dopiero na zakończenie sprawy;
  • spółka handlowa starająca się o udzielanie zwolnienia od kosztów sądowych będzie musiała wykazać również, że jej wspólnicy/akcjonariusze nie mają środków na zwiększenie jej majątku lub udzielenie pożyczki.

Szereg zmian wprowadza zupełnie nową jakość w dotychczasowych działaniach procesowych – wymagane będzie planowanie z góry całego procesu. Zamierzonym celem zmian – wyszczególnionych, jak i innych – jest usprawnienie przebiegu procesów sądowych. O tym czy cel ten zostanie osiągnięty zależeć będzie od tego, jak Sądy będą w praktyce stosować nowe instrumenty, a przez to w jaki sposób wpłynie na kształtowanie postaw stron i ich pełnomocników.

Nowe przepisy zasadniczo znajdą już zastosowanie w postępowaniach aktualnie się toczących. Wyjątek stanowią przepisy o odrębnym postępowaniu gospodarczym, które stosować się będzie dopiero do postępowań wszczynanych po wejściu w życie zmian, tj. po upływie 3 miesięcy od opublikowania Ustawy. Szereg przepisów wejdzie jednak w życie wcześniej – w szczególności nowe przepisy o kosztach sądowych wejdą w życie już w 14 dni od dnia ogłoszenia Ustawy.