Wielu z nas wciąż tkwi w niepewności z jakim wsparciem spotka się ze strony rządzących. Tarcza antykryzysowa 2.0 stanowi kontynuację działań mających zapobiec negatywnym skutkom oddziaływania COVID-19 na naszą gospodarkę. Nowe rozwiązania mają za zadanie ułatwić firmom przetrwać trudny okres oraz zapewnić im bezpieczny powrót do normalnego funkcjonowania.

Nieustannie chcąc wesprzeć Państwa w tym trudnym okresie zgromadziliśmy najistotniejsze kwestie w ramach załączonego kompendium.

Zapraszamy Państwa do kontaktu z naszymi ekspertami oraz zachęcamy do śledzenia naszych publikacji zamieszczanych na bieżąco w Biuletynie Kancelarii na naszej stronie internetowej biuletyn.piszcz.pl w zakładce Koronawirus.

PRAWO PRACY ORAZ WSPARCIE DLA PRZEDSIĘBIORCÓW

Nowe instrumenty wsparcia biznesu zgodnie z ustawą z 9/04/20 (subwencje od PFR)

Zasadniczym celem Ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (tzw. Tarczy Antykryzysowej 2.0) jest nie tylko poprawienie szeregu rozwiązań pierwszej Tarczy, ale przede wszystkim stworzenie nowych narzędzi wsparcia dla przedsiębiorców.

Nowe narzędzie wsparcia opierać się ma m.in. na częściowo bezzwrotnych dotacjach udzielanych na podstawie zawieranych umów określających cel i możliwość przeznaczenia środków pozyskanych w ramach subwencji. Zgodnie z zapowiedziami w przypadku małych i średnich przedsiębiorców istnieć ma możliwość umorzenia do 75% subwencji pod warunkiem utrzymania prowadzenia działalności i poziomu zatrudnienia przez rok. Warunkiem ubiegania się o wsparcie będzie spadek obrotów gospodarczych o co najmniej 25% w dowolnym miesiącu po 1 lutego 2020 r.(w odniesieniu do miesiąca poprzedniego lub analogicznego z roku 2019 r.) – w związku z epidemią wirusa COVID-19. Z programu pomocowego wykluczone zostały jednak podmioty, w stosunku do których ogłoszono upadłość (w przypadku toczącego się postępowania – procedura otrzymania wsparcia nie będzie rozpoznawana) lub wobec których toczy się postępowanie restrukturyzacyjne. Przedsiębiorca nie mógł też mieć zaległości w regulowaniu składek i podatków na koniec 2019 r. lub na dzień udzielenia finansowania, a nadto rzeczywisty beneficjent wsparcia musi legitymować się rezydencją podatkową na terytorium Polski i musiał rozliczać podatki obrotowe za ostatnie w lata na terytorium Polski.

Rozszerzenie kręgu podmiotów uprawnionych do ubiegania się do dofinansowanie z FGŚP w razie wprowadzenia przestoju ekonomicznego/obniżenia wymiaru czasu pracy – zmiany w art. 15g

Tzw. Tarcza Antykryzysowa 2.0 istotnie rozszerzyła krąg podmiotów uprawnionych do uzyskania dofinansowania do wynagrodzeń pracowników – w razie wprowadzenia przestoju ekonomicznego lub obniżenia wymiaru czasu pracy. Dotychczas to narzędzie wsparcia było zarezerwowane tylko dla przedsiębiorców – obecnie skorzystać z niego mogą także organizacje pozarządowe, czy podmioty prowadzące działalność pożytku publicznego czy państwowe osoby prawne.

Uelastycznienie zasad obniżenia wymiaru czasu pracy na podstawie Tarczy Antykryzysowej –  zmiany w art. 15g ust. 8

Jednym z dwóch przewidzianych narzędzi obniżenia kosztów wynagrodzeń jest wprowadzenie – w porozumieniu ze stroną związkową lub przedstawicielami pracowników – obniżonego wymiaru czasu pracy o 20% – nie więcej jednak niż do 0,5 etatu. Na obniżone w ten sposób wynagrodzenie przedsiębiorca (obecnie także i inne podmioty) może uzyskać dofinansowania z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. W ramach tzw. Tarczy Antykryzysowej 2.0 uelastyczniono to narzędzie w ten sposób, że obniżenie wymiaru czasu pracy może mieć miejsce o maksymalnie 20% (nie więcej niż do poziomu 0,5 etatu), a nie o 20%.

Zmiany w zasadach przyznawania świadczenia postojowego

W ramach tzw. Tarczy Antykryzysowej 2.0 zmodyfikowane zostały zasady dostępu do świadczenia postojowego dla przedsiębiorców niezatrudniających żadnych osób oraz dla osób wykonujących prace na podstawie umów cywilnoprawnych (agencyjnej, zlecenia, usług, dzieło). Jakkolwiek dla samozatrudnionych utrzymano warunek, że działalność gospodarcza została rozpoczęta przed 1 lutego 2020 r., w ich przypadku wykreślono próg przychodowy (ok. 15,5 tyś zł przychodu w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o świadczenie) wykluczający ich z tego narzędzia wsparcia. Utrzymany został warunek koniecznego spadku przychodu o min. 15% w stosunku do przychodu z miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku. Znowelizowana Tarcza umożliwia przy tym uzyskanie świadczenia postojowego trzykrotnie – a nie jak dotychczas jeden raz – pod warunkiem, że sytuacja przedsiębiorcy w kolejnych miesiącach nie ulegnie poprawie, przy czym przedsiębiorca będzie musiał tę okoliczność wykazać.

W przypadku zaś świadczenia postojowego dla zatrudnionych na niektórych umowach cywilnoprawnych nowelizacja nie usunęła progu przychodowego wykluczającego takie osoby z możliwości ubiegania się o tę formę wsparcia (ok. 15,5 tyś zł przychodu w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o świadczenie). Tarcza 2.0 dopuściła z drugiej strony możliwość przyznania świadczenia osobom, które umowy zawarły do końca marca 2020 r. (a nie jak dotychczas – do końca stycznia 2020 r.) – ustawodawca najwyraźniej wziął pod uwagę całą rzeszę osób wykonujących kontrakty krótkotrwałe (np. zawierane co miesiąc).

Rozszerzenie dotychczasowych uprawnień dla przedsiębiorców zajmujących się funkcjonowaniem infrastruktury krytycznej i innych kluczowych branż – art. 15x

Nowelizacja tzw. Tarczy Antykryzysowej istotnie rozszerzyła uprawnienia przedsiębiorców m.in. wykonujących działalność polegającą na zapewnieniu funkcjonowania systemów i obiektów infrastruktury krytycznej. Do dotychczasowych uprawnień związanych z możliwością zmiany systemów lub rozkładów czasu pracy („od ręki” i bez wymaganych prawem konsultacji oraz czasu niezbędnego do wejścia zmian w życie) oraz zlecenia pracy w nadgodzinach przedsiębiorcy ci mogą teraz dokonać swoistego skoszarowania załogi: zobowiązać pracowników do pełnienia dyżurów (których czas nie będzie się liczyć przy ocenie, czy nie doszło do naruszenia norm odpoczynku), a także polecić pracownikowi realizowania prawa do odpoczynku w miejscu mu wyznaczonym.

Tzw. Tarcza Antykryzysowa 2.0 rozszerzyła także katalog podmiotów uprawnionych do stosowania ww. uprawnień. W szczególności umożliwiono to wszystkim, a nie tylko wybranym jak dotychczas, podmiotom wykonujących działalność polegającą na zapewnieniu funkcjonowania systemów i obiektów infrastruktury krytycznej (w szczególności z branż: zaopatrzenia w energię, surowce energetyczne i paliwa, wodę, czy transportowej), operatorów sieci przesyłowych lub dystrybucyjnych (elektroenergetycznych i gazowych), podwykonawców lub dostawców dla ww. grup – o ile są oni kluczowi dla utrzymania ciągłości pracy takich przedsiębiorców.

Rozszerzenie na małych przedsiębiorców możliwości ubiegania się o zwolnienie ze składek ZUS i zakres zwolnienia – art. 31zo

Tzw. Tarcza Antykryzysowa 2.0 rozszerzyła krąg podmiotów uprawnionych do zwolnienia z obowiązku regulowania składek na ubezpieczenia społeczne i innych za okres marzec – maj 2020 r. Przede wszystkim zwolnienie, ale tylko z połowy należnych składek, przysługuje także przedsiębiorcom  zgłaszającym do ubezpieczeń społecznych od 10 do 49 osób oraz spółdzielniom socjalnym (od całości składek). Nowelizacja uprawnia do uzyskania zwolnienia także podmioty założone między 1 lutego, a 1 kwietnia (dotychczas wykluczeni byli przedsiębiorcy, którzy rozpoczęli działalność po 31 stycznia 2020 r.).

Prawdopodobnie na skutek przeoczenia Tarcza Antykryzysowa 2.0 nie skreśliła ostatecznie progu przychodu (300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r. – ok. 15,5 tyś zł) wykluczającego przedsiębiorców niezgłaszających żadnych osób do ubezpieczeń społecznych.

Na podstawie dodanego na ostatnim etapie procesu legislacyjnego przepisu przedsiębiorcy uprawnieniu do skorzystania ze zwolnienia z opłacania składek za miesiąc marzec 2020 r., którzy składki te uiścili, po złożeniu wniosku o udzielenie zwolnienia składki za ten okres będą również objęte zwolnieniem, a składki opłacone będą traktowane jako nadpłacone.

Pożyczka do 5 tyś także dla samozatrudnionych

Zgodnie z tzw. Tarczą Antykryzysową 2.0 poszerzeniu uległ dostęp do pożyczek dla mikroprzedsiębiorców. Na podstawie tzw. Tarczy Antykryzysowej 1.0 z kręgu podmiotów uprawnionych wyłączeni były samozatrudnieni (jak interpretowano wymóg złożenia oświadczenia o stanie zatrudnienia). Na podstawie znowelizowanych przepisów od 18 kwietnia 2020 r. wymóg ten został usunięty, w związku z czym osoby prowadzące działalność gospodarczą i niezatrudniające żadnych osób mogą również wnioskować o pożyczkę do 5 tyś zł.

Tarcza Antykryzysowa 2.0 przesądziła również, że umorzenie pożyczki po tym, jak przedsiębiorca będzie prowadzić działalność przez min. 3 miesiące od dnia udzielania pożyczki (usunięto wymóg utrzymania zatrudnienia) nie stanowić będzie przychodu w rozumieniu przepisów podatkowych. Co istotne te nowe zasady znajdują zastosowanie również do pożyczek udzielonych na podstawie pierwszej Tarczy Antykryzysowej.

Czy można w czasie epidemii załatwić sprawę w urzędzie?

Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. zwana potocznie „Tarczą 0.1” zawiesiła z urzędu terminy prawa administracyjnego, również procesowe, nakładając na organy ograniczenia w prowadzeniu postępowań i wydawaniu decyzji. To co z założenia miało pomóc, w wielu wypadkach skomplikowało i utrudniło życie stronom takich postępowań. Przepisy zostały tak skonstruowane, że nawet jak strona była zainteresowana wydaniem decyzji, organ odmawiał, powołując się na te szczególne uregulowania. Jeżeli jednak zdecydował się na wydanie decyzji, to ona i tak nie mogła się uprawomocnić, ponieważ termin na wniesienie odwołania był zawieszony.

Przepisy ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 wprowadziły już możliwość skutecznego przeprowadzenia postępowania i wydania decyzji uwzględniającej w całości żądanie strony, nie tylko z urzędu. Po zmianie organ może również zarządzić biegu terminu określonego ustawą, z możliwością określenia go na czas dłuższy, niż przewidziany ustawą, jeżeli wymaga tego interes publiczny lub ważny interes strony. Ponadto w toku postępowania organ może zapewnić stronie udostępnienie akt sprawy lub poszczególnych dokumentów stanowiących akta sprawy, również za pomocą środków komunikacji elektronicznej na adres elektroniczny wskazany przez stronę. W sprawach wymagających osobistego stawiennictwa dopuszczona została możliwość udostępnienia przez stronę lub innego uczestnika postępowania swojego wizerunku w czasie rzeczywistym, za pośrednictwem transmisji audiowizualnej.

Ze zmianą w zakresie możliwości prowadzenia postępowań administracyjnych i wydawania decyzji, korespondują nowe uregulowania w zakresie funkcjonowania urzędów administracji publicznej oraz jednostek wykonujących funkcje publiczne w okresie ogłoszonej epidemii. Zgodnie z § 13 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, do odwołania wykonywanie zadań przez ww. jednostki może polegać na wykonywaniu wyłącznie zadań niezbędnych do zapewnienia pomocy obywatelom. Do takich zadań zostały zaliczone między innymi sprawy z zakresu rejestracji stanu cywilnego, ewidencji ludności i dowodów osobistych, pomocy społecznej, świadczenia usług komunalnych, wydawania praw jazdy, dowodów rejestracyjnych i innych dokumentów komunikacyjnych, czy też administracji architektoniczno- budowlanej.

Kierownik urzędu administracji publicznej lub kierujący jednostką organizacyjną wykonującą zadania o charakterze publicznym, organizując pracę podległego urzędu, musi uwzględnić konieczność wykonywania ww. zadań. Już teraz nie będzie konieczności wykazywania dlaczego potrzebny nam jest ważny dowód osobisty.

Jak przeprowadzić szkolenia BHP w okresie ogłoszonej epidemii COVID-19?

Tarcza Antykryzysowa 2.0. uregulowała w końcu problem przeprowadzania szkoleń z zakresu BHP podczas ogłoszonego stanu epidemii. Do tej pory pracodawcy zmuszeni byli opierać się na wytycznych Głównego Inspektora Pracy, które miały tak naprawdę charakter propozycji sposobu rozwiązania tego problemu, podobnie jak wcześniej w przypadku badań lekarskich. Nie zmieniały jednak (bo i nie mogły) obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa pracy.

Teraz, zgodnie z wprowadzonymi uregulowaniami, w okresie stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii dopuszcza się przeprowadzanie szkoleń wstępnych w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy w całości za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, z wyjątkiem instruktażu stanowiskowego:

  • pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym;
  • pracownika zatrudnionego na stanowisku, na którym występuje narażenie na działanie czynników niebezpiecznych;
  • pracownika przenoszonego na stanowisko, o którym mowa w pkt 1 i 2;
  • ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką.

Szkoleń okresowych w tym okresie się nie przeprowadza. W przypadku gdy termin przeprowadzenia takiego szkolenia przypada w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii lub w okresie 30 dni od dnia odwołania tych stanów, termin ten wydłuża się do 60 dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

DORĘCZENIE PRZESYŁEK POCZTOWYCH

Kolejna odsłona tarczy antykryzysowej przyniosła zmiany również w zakresie doręczania przesyłek pocztowych. W czasie epidemii listy polecone mogą być doręczane do skrzynki pocztowej bez konieczności składania na poczcie odrębnego wniosku. Zmiany obejmują również przesyłki kurierskie doręczane przez Pocztę Polską S.A., które mogą być dostarczane z pominięciem obowiązku uzyskania potwierdzenia odbioru.

Wprowadzona została również regulacja, która pozwala do 30 września 2020 roku doręczać przesyłki polecone w formie elektronicznej, pod warunkiem, że adresat wyrazi na to zgodę. Ustawodawca zastrzegł jednocześnie, że w niektórych sytuacjach nie będzie możliwe skorzystanie z takiej formy doręczenia (np. jeżeli będzie tego wymagał ważny interes publiczny albo nie będzie możliwe przekształcenie korespondencji w formę elektroniczną). Z elektronicznego doręczania korespondencji całkowicie zostały wyłączone przesyłki kierowane do sądów i przez sądy.

Czy w czasie epidemii można skutecznie doręczyć przesyłkę  pocztową?

W ostatnim czasie zaistniał poważny problem ze skutecznością doręczania przesyłek pocztowych, szczególnie osobom przebywającym na kwarantannie. Przesyłka prawidłowo zaadresowana, nie odebrana w określonym czasie mogła bowiem zostać potraktowana jak doręczona. Szczególnie na gruncie postępowania administracyjnego, które przewiduje instytucję tzw. doręczenia zastępczego.

Zgodnie z nowymi uregulowaniami w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz w okresie 14 dni od dnia odwołania tych stanów operator pocztowy nie zwraca nadawcy przesyłki pocztowej, której w tym okresie nie mógł doręczyć adresatowi, także gdy obowiązek zwrotu przesyłki wynika z innych przepisów. W tym okresie przesyłka może zostać wydana jej odbiorcy. To rozwiązanie nie dotyczy przesyłek wysyłanych do ani wysyłanych przez sądy i Trybunały, prokuraturę i inne organy ścigania oraz komornika sądowego.

Z wyjątkiem spraw enumeratywnie wyliczonych w ustawie, nieodebranych pism podlegających doręczeniu za potwierdzeniem odbioru przez operatora pocztowego, których termin odbioru określony w zawiadomieniu o pozostawieniu pisma wraz z informacją o możliwości jego odbioru przypadał w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, nie można uznać za doręczone w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz przed upływem 14 dni od dnia zniesienia tych stanów.

KIEROWCY I RUCH DROGOWY

Ważność dokumentów i uprawnień do kierowania pojazdami

W przypadku gdy w czasie trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii upływa ważność prawa jazdy, pozwolenia na kierowanie tramwajem, zezwolenia na kierowanie pojazdem uprzywilejowanym lub pojazdem przewożącym wartości pieniężne, świadectwa kierowcy, legitymacji instruktora nauki jazdy, legitymacji egzaminatora, zaświadczenia o wpisie do ewidencji  instruktorów techniki jazdy, uprawnień do kierowania pojazdami, wpisu w prawie jazdy kodu 95 potwierdzającego uzyskanie kwalifikacji wstępnej, kwalifikacji wstępnej przyspieszonej, kwalifikacji wstępnej uzupełniającej, kwalifikacji wstępnej uzupełniającej przyspieszonej albo ukończenia szkolenia okresowego, na mocy tarczy antykryzysowej 2.0 ważność powyżej wskazanych dokumentów i uprawnień ulega przedłużeniu do dnia upływu 60 dni od dnia odwołania stanu epidemicznego lub stanu epidemii.

Badanie techniczne a stan epidemii lub zagrożenia epidemicznego

Przepisy tarczy antykryzysowej 2.0 przewidują również przedłużenie ważności badań technicznych pojazdów, ale pod pewnymi warunkami. W sytuacji, gdy ważność badania upływa w stanie epidemii lub w stanie zagrożenia epidemicznego, a właścicielem lub posiadaczem pojazdu jest osoba, która przebywa na obowiązkowej kwarantannie lub jest poddana leczeniu z powodu zarażenia COVID-19 to badanie techniczne pojazdu zachowuje ważność przez okres 7 dni od dnia zakończenia leczenia lub zakończenia obowiązkowej kwarantanny.

TRANSPORT KOLEJOWY

Zwolnienie z odpowiedzialności przewoźnika kolejowego oraz zarządcy dworca kolejowego

Względem pierwotnego brzmienia tarczy antykryzysowej znacząco rozszerzono katalog sytuacji, w których podmioty branży kolejowej zostaną zwolnione z odpowiedzialności odszkodowawczej (art. 14 tarczy antykryzysowej). Przewoźnik kolejowy oraz zarządca dworca kolejowego nie będą ponosili odpowiedzialności nie tylko za szkodę wyrządzoną w związku z uzasadnionymi działaniami władz publicznych, ale również za szkodę wyrządzoną własnymi działaniami mającymi na celu przeciwdziałanie COVID-19. Przykładowo przewoźnik kolejowy nie będzie odpowiadał za brak możliwości świadczenia usług, w tym brak możliwości przewozu, a zarządca infrastruktury – za brak możliwości lub ograniczenie prowadzenia działalności handlowej na dworcach kolejowych, nawet jeśli doprowadzi to do zmniejszenia albo utraty przychodów.

Uprawnienia Prezesa UTK

Tarcza antykryzysowa zmieniła ustawę o transporcie kolejowym i wyposażyła Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego w narzędzie do oddziaływania na rynek w razie zaistnienia pilnych, nieprzewidzianych okoliczności mających wpływ na funkcjonowanie transportu kolejowego (art. 22h ustawy o transporcie kolejowym). W takiej sytuacji Prezes UTK może wydać decyzję administracyjną, która czasowo wprowadzałaby odstępstwa od wymagań określonych w niektórych rozporządzeniach wydanych na podstawie ustawy o transporcie kolejowym. Taka decyzja Prezesa UTK podlega natychmiastowej wykonalności, a jej wprowadzenie do obrotu prawnego następuje w drodze obwieszczenia w Dzienniku Urzędowym Prezesa UTK.

Uprawnienia maszynistów i pracowników kolei a stan epidemii lub zagrożenia epidemicznego

Na czas trwania stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego przepisy tarczy antykryzysowej zawieszają również przeprowadzanie badań lekarskich i psychologicznych dla kandydatów ubiegających się o uzyskanie licencji maszynisty, osób chcących uzyskać świadectwo maszynisty, pracowników zatrudnionych na stanowiskach bezpośrednio związanych z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego, pracowników zatrudnionych na stanowisku zwrotniczego oraz funkcjonariuszy straży ochrony kolei. Jednocześnie przepisy tarczy antykryzysowej 2.0 przewidują przedłużenie ważności badań lekarskich i psychologicznych do dnia upływu 90 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.

Przepisy tarczy antykryzysowej 2.0 przewidują również zawieszenie przeprowadzania szkoleń oraz okresowych sprawdzianów wiedzy i umiejętności maszynistów na czas trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Natomiast w przypadku gdy termin sprawdzianu lub przeprowadzenia szkolenia przypada na czas trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ważność tego szkolenia lub sprawdzianu ulega przedłużeniu do 90 dni od dnia zakończenia stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego.

PRAWO BUDOWLANE ORAZ PLANOWANIE I ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE

Wstrzymanie rozpoczęcia i zawieszenie biegu terminów w prawie budowlanym i planowaniu przestrzennym

Tarcza antykryzysowa 2.0 rozszerza katalog spraw, do których nie stosuje się uregulowanego w poprzedniej tarczy antykryzysowej wstrzymania rozpoczęcia i zawieszenia biegu terminów sądowych i procesowych w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19.

Zgodnie z nową regulacją, wstrzymanie rozpoczęcia i zawieszenie biegu terminów nie dotyczy m.in. opiniowania i uzgadniania projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, projektu planu miejscowego oraz projektu uchwały ustalającej zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ich ogrodzeń.

Wstrzymanie rozpoczęcia i zawieszenie biegu terminów nie dotyczy także wydania niektórych decyzji jak np. decyzja o warunkach zabudowy czy lokalizacji inwestycji celu publicznego.

Przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego możliwe bez uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie

Tarcza antykryzysowa 2.0 przewiduje, że w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 nie stosuje się przepisów ustawy Prawo budowlane  w zakresie, który dotyczy obowiązku uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie przed przystąpieniem do użytkowania obiektu budowlanego, na którego wzniesienie jest wymagane pozwolenie na budowę bądź przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego ma nastąpić przed wykonaniem wszystkich robót budowlanych. Ponadto wnioski o udzielenie pozwolenia na użytkowanie złożone przed dniem wejścia w życie tarczy antykryzysowej 2.0, jeżeli nie wydano decyzji o pozwoleniu na użytkowanie, traktuje się jak zawiadomienie o zakończeniu budowy.

Nowa regulacja przewiduje również, że w przypadku wniosków o którym mowa powyżej, termin do zgłoszenia sprzeciwu w drodze decyzji liczy się od dnia wejścia w życie tarczy antykryzysowej 2.0.

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE I DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH

Czy w okresie epidemii przedsiębiorca jest zwolniony z podatku od nieruchomości?

Samo wprowadzenie stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii nie zwalnia przedsiębiorcy z zapłaty podatku od nieruchomości. Ponieważ jest to podatek lokalny, ewentualne zwolnienie leży w gestii gminy, na terenie której znajduje się nieruchomość. Tarcza antykryzysowa upoważnia radę gminy do wprowadzenia w drodze uchwały zwolnienia za część roku 2020 z podatku od nieruchomości: gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Uchwała tak powinna określać grupy przedsiębiorców, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19. Zwolnieniem mogą zostać także objęte NGO oraz inne podmioty prowadzące działalność pożytku publicznego, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19.

Na analogicznych zasadach rada gminy może przedłużyć terminy płatności rat podatku od nieruchomości płatnych w kwietniu, maju i czerwcu 2020 r., ale nie dłużej niż do 30 września 2020 r.

Czy epidemia może mieć wpływ na realizację umów o zamówienie publiczne?

Przepisy tarczy antykryzysowej dają stronom umowy w sprawie zamówienia publicznego, w tym także zawartej z wyłączeniem stosowania pzp, możliwość dokonania zmiany umowy w przypadku wystąpienia okoliczności związanych z COVID-19 mających wpływ na należyte wykonanie umowy. Jednak, aby było to możliwe w pierwszej kolejności strona, która doznała ograniczeń wywołanych COVID-19 musi niezwłocznie poinformować o tym drugą stronę przedkładając jednocześnie oświadczenia lub dokumenty potwierdzające wpływ COVID-19 na należyte wykonanie umowy. Zamawiający, po stwierdzeniu, że wykazanie okoliczności są związane z wystąpieniem COVID-19 i mają lub mogą mieć wpływ na należyte wykonanie umowy może w uzgodnieniu z wykonawcą dokonać zmiany umowy, o której mowa w art. 144 ust. 1 pkt 3 pzp, w szczególności w zakresie terminu wykonania umowy, czasowego zawieszenia jej wykonywania, sposobu wykonywania dostaw, usług lub robót budowlanych a nawet zakresu świadczenia wykonawcy i odpowiadającą jej zmianę wynagrodzenia wykonawcy lub sposobu rozliczenia wynagrodzenia wykonawcy, o ile wzrost wynagrodzenia wynikający z każdej z kolejnej zmiany nie przekroczy 50% wartości pierwotnej umowy. To samo dotyczy umów pomiędzy wykonawcą a podwykonawcą. Podobnie, wystąpienie wskazanych okoliczności może mieć wpływ na zasadność kar i odszkodowań z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, jeżeli takowe zostały przewidziane w umowie.

Czy dokonanie zmiany umowy dokonanej na mocy tarczy antykryzysowej może narazić zamawiającego na odpowiedzialność?

Zmiana umowy w sprawie zamówienia publicznego dokonana zgodnie z zasadami wprowadzonymi tarczą antykryzysową, jak również nieustalenie lub niedochodzenia należności powstałych w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy wskutek okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19 nie stanowi naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Podobnie nieustalenie lub niedochodzenia takich należności nie stanowi przestępstwa z art. 296 § 1–4 ustawy Kodeks karny, tj. wyrządzenia szkody w obrocie gospodarczym. Nie może być to także traktowane jako szkoda wyrządzona działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, o której mowa w art. 293 § 1 albo art. 483 § 1 Kodeksu spółek handlowych, wobec czego odpowiedzialność członka zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidatora wobec spółki jest wyłączona.

PRAWO SPÓŁEK

Czy zapis na nabycie akcji będzie mógł być składany w formie niepapierowej?

Tak – nowelizacja Kodeksu spółek handlowych umożliwi składanie zapisów poprzez udostępnione przez spółkę – emitenta – formularze w systemie teleinformatycznym, które będą wymagały kwalifikowanego podpisu elektronicznego, podpisu zaufanego (czyli poprzez dodanie i podpisanie formularza na naszym profilu zaufanym ePUAP) lub podpisu osobistego (wymagającego posiadania e-dowodu osobistego).

Czy sprawy dotyczące restrukturyzacji zadłużonych przedsiębiorstw obejmuje zawieszenie terminów procesowych i sądowych w związku z epidemią koronawirusa?

Niezupełnie – spod ogólnego zawieszenia terminów, które co prawda nie wstrzymuje rozpatrywania spraw przez sądy, ale często blokuje wywołanie skutku prawnego przez wydane orzeczenie np. poprzez uniemożliwienie uzyskania prawomocności, wyłączone są sprawy dotyczące rozpatrzenia przez sąd wniosków restrukturyzacyjnych, czyli wniosków o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego lub o zatwierdzenie układu z wierzycielami przyjętego na drodze zbierania podpisów przez dłużnika (postępowanie o zatwierdzenie układu).

Oznacza to również, że w przypadku całkowitego zaprzestania czynności przez właściwy miejscowo sąd restrukturyzacyjny z powodu COVID-19, prezes sądu apelacyjnego może wyznaczyć inny sąd równorzędny, położony na obszarze tej samej apelacji, jako właściwy do rozpoznawania spraw tych wniosków. Prezes sądu apelacyjnego może też delegować sędziego sądu rejonowego, sędziego sądu okręgowego lub sędziego sądu apelacyjnego, za jego zgodą, do pełnienia obowiązków sędziego w innym sądzie do ich rozpoznawania.

Spółka, którą kieruje, z powodu epidemii utraciła płynność. Czy powinienem składać wniosek o ogłoszenie jej upadłości?

Rozważenie zasadności złożenia wniosku o upadłości spółki to oczywiście złożone zagadnienie, ale warto pamiętać, że w ramach tzw. tarczy antykryzysowej pojawiły się przepisy zdejmujące – na czas epidemii – obowiązek złożenia takiego wniosku w ciągu 30 dni od dnia, w którym wystąpi podstawa do jej ogłoszenia, jeżeli podstawa ta wystąpiła z powodu epidemii COVID-19. Co więcej, w ramach tego zwolnienia funkcjonuje domniemanie, że stan niewypłacalności w czasie epidemii wystąpił z powodu ww. pandemii.

Ta zmiana jest również istotna dla członków zarządu spółek z o.o., którzy – zgodnie z art. 299 Kodeksu spółek handlowych – odpowiadają za długi niewypłacalnej spółki, jeżeli „we właściwym czasie” nie złożą wniosku o ogłoszenie jej upadłości. Powszechnie przyjmuje się, że „właściwy czas” wyznaczają przede wszystkim przepisy prawa upadłościowego dotyczące terminu na złożenie takiego wniosku przez spółkę, które w związku z epidemią koronawirusa zostały zmodyfikowane w wyżej wskazany sposób.

Rada nadzorcza spółki chce podjąć uchwałę w sprawie zwołania zgromadzenia wspólników (sp. z o.o.) lub walnego zgromadzenia (S.A.). Umowa spółki/statut nie przewiduje jednak wprost możliwości przeprowadzenia zdalnego posiedzenia rady nadzorczej. Jakie kroki należy podjąć, aby odbyć posiedzenie?

W związku z wystąpieniem epidemii COVID-19 uchwalono zmiany w Kodeksie spółek handlowych, zgodnie z którymi posiedzenie rady nadzorczej domyślnie można przeprowadzić za pomocą środków bezpośredniego porozumiewania się (np. w formie wideokonferencji), jeżeli umowa czy statut spółki wprost tego nie zakazują. Zawiadomienie o zdalnym posiedzeniu rady nadzorczej, poza tradycyjną treścią (termin posiedzenia, porządek obrad), powinno wskazywać środek, za pośrednictwem którego to posiedzenie zostanie przeprowadzone (np. oprogramowanie pozwalające na połączenie konferencyjne) oraz sposób, w jaki członkowie rady będą głosować.

Umowa spółki lub statut wprost zakazują zdalnych posiedzeń rady nadzorczej. Czy członkowie rady mogą podjąć uchwały, nie spotykając się osobiście, w inny sposób?

Jeżeli umowa spółki zabrania przeprowadzenia posiedzenia rady nadzorczej za pośrednictwem środków bezpośredniej komunikacji, to członkowie rady mogą skorzystać z innej instytucji – oddawania głosu na piśmie, w tak zwanym trybie obiegowym, o ile umowa lub statut spółki nie wyklucza tej formy podejmowania uchwał w danej sytuacji. Członkowie rady nadzorczej, po wcześniejszym ustaleniu porządku obrad rady nadzorczej zgodnie z zasadami obowiązującymi w danej spółce, mogą oddać głosy w sprawie poszczególnych uchwał oraz przekazać je na piśmie jednemu z członków (np. przewodniczącemu rady), który przeprowadzi posiedzenie i dokona podliczenia głosów oddanych na piśmie, stwierdzając podjęcie bądź niepodjęcie uchwał. Głosowanie na piśmie może odbyć się również poprzez złożenie podpisów pod treścią przyszłej uchwały kolejno przez członków gremium, którzy przekazują sobie jeden dokument (np. za pośrednictwem kuriera).

Jak zorganizować tajne głosowania rady nadzorczej w trybie zdalnym i pisemnym?

Zgodnie z wprowadzonymi w ramach tzw. tarczy antykryzysowej zmianami w Kodeksie spółek handlowych, jeżeli umowa lub statut spółki przewiduje obowiązek przeprowadzenia głosowania tajnego dla określonych spraw, to rada nadzorcza może podjąć uchwały w tych sprawach w taki sam sposób jak pozostałe uchwały podejmowane w trybie zdalnym bądź pisemnym, pod warunkiem, że żaden z członków rady nadzorczej nie zgłosi sprzeciwu wobec takiego rozwiązania.

Czy władze stowarzyszenia lub fundacji mogą odbyć posiedzenia za pośrednictwem Internetu?

Co do zasady – tak, zgodnie z wprowadzonymi przepisami w przypadku wprowadzenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, jeżeli członkowie danej władzy fundacji czy stowarzyszenia wyrażą zgodę w formie dokumentowej, możliwe jest odbycie posiedzenia z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej. W zawiadomieniu o takim posiedzeniu trzeba wskazać na możliwość wzięcia w nim udziału za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej np. w formie wideokonferencji i podać dokładny opis sposobu uczestnictwa i wykonywania prawa głosu. Należy jednak pamiętać, że statut stowarzyszenia może zawierać ograniczenia, a nawet wyłączenie możliwości przeprowadzania posiedzenia w takiej formie.

Zdalne posiedzenia zarządu, rady nadzorczej w kontekście ochrony danych osobowych

Organizacja posiedzeń organów spółki wymaga zweryfikowania tożsamości uczestników, spisania protokołu lub treści uchwał, co wiąże się z przetwarzaniem danych osobowych. Jeżeli wcześniej posiedzenia nie odbywały się zdalnie, aktualizacji wymaga opisu procesów przetwarzania zawarty w rejestrze czynności przetwarzania. Aktualizacji wymaga także analiza ryzyka i dokumentacja oceny skutków dla ochrony danych osobowych. Dodatkowo pracownicy obsługujący posiedzenie powinni otrzymać nowe upoważnienia związane z elektronicznym przetwarzaniem danych. Natomiast uczestnicy posiedzenia przed jego odbyciem powinni otrzymać dodatkową informację o zasadach przetwarzania ich danych, która to informacja może być przekazana odrębnie lub zawarta w treści regulaminu posiedzenia.

Przy okazji należy pamiętać, żeby wdrożyć odpowiedni sposób weryfikowania tożsamości uczestników i zapewnić niezakłócony przebieg posiedzenia uniemożliwiający udział lub dostęp osobom nieupoważnionym. Należy także przeszkolić uczestników posiedzenia z zasad odbywania obrad, żeby nie padli ofiarą phishingu lub nie spowodowali awarii programu. Jeżeli posiedzenie miałoby być nagrywane, konieczne jest uzasadnienie dla takiego działania, a ponadto powinni się na to zgodzić wszyscy uczestnicy, gdyż może to stanowić naruszenie zasady minimalizacji zakresu przetwarzanych danych.

Natomiast w odniesieniu do oprogramowania przepisy nie określają żadnych konkretnych wymogów. Powinno ono jednak zapewniać odpowiednią poufność obrad oraz prawidłowość głosowania i interakcji między uczestnikami.