Z roku na rok przybywa internautów robiących zakupy online. W sklepach internetowych kupujemy nie tylko książki, ubrania, sprzęt AGD i RTV, ale także wycieczki i inne usługi. Podstawowym zagrożeniem wynikającym z e-zakupów jest brak bezpośredniego kontaktu ze sprzedającym oraz produktem. Z tego powodu ustawodawca zabezpieczył prawa konsumentów w sposób szerszy niż ma to miejsce w przypadku sprzedaży tradycyjnej.
Dodatkowe prawa e-konsumentów wynikają z ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271 z późn. zm.). Warto jednak zaznaczyć, iż przepisy tej ustawy nie znajdą zastosowania m.in. do bardzo popularnych aukcji internetowych.
Prawo odstąpienia od umowy bez podania przyczyny
Brak możliwości zobaczenia produktu w rzeczywistości jest rekompensowany konsumentowi poprzez prawo odstąpienia od umowy bez podania przyczyny. Takiego prawa nie posiada konsument robiący zakupy w sposób tradycyjny. Realizacja prawa odstąpienia od umowy jest możliwa w terminie dziesięciu dni od dnia wydania rzeczy, lub od dnia zawarcia umowy – w przypadku umów o świadczenie usług. Sprzedający ma obowiązek poinformować konsumenta o przysługującym mu prawie. Gdyby tego nie uczynił od umowy można odstąpić w terminie trzech miesięcy. Oświadczenie o odstąpieniu od umowy musi być złożone na piśmie, które najlepiej przesłać przedsiębiorcy listem poleconym. Nie jest konieczny jednoczesny zwrot zakupionego towaru – mamy na to czternaście dni. Jeżeli konsument dokonał przedpłat, sprzedawca powinien zwrócić w tym terminie wpłaconą przez konsumenta sumę wraz z odsetkami ustawowymi.
Kiedy nie można odstąpić od umowy
Od umowy nie można odstąpić jedynie w następujących wypadkach: świadczenia usług rozpoczętych, za zgodą konsumenta, przed upływem dziesięciodniowego terminu na odstąpienie od umowy, w przypadku nagrań audialnych i wizualnych oraz zapisywanych na informatycznych nośnikach danych po usunięciu przez konsumenta ich oryginalnego opakowania, umów dotyczących świadczeń, za które cena lub wynagrodzenie zależy wyłącznie od ruchu cen na rynku finansowym, świadczeń o właściwościach określonych przez konsumenta w złożonym przez niego zamówieniu lub ściśle związanych z jego osobą, świadczeń które z uwagi na swój charakter nie mogą zostać zwrócone, lub których przedmiot ulega szybkiemu zepsuciu, dostarczania prasy, a także usług w zakresie gier hazardowych.
Wady towaru
Gdy zamówiony przez Internet towar jest niezgodny z umową, e-konsumentowi przysługują takie same prawa jak w przypadku sprzedaży tradycyjnej, tj. może on żądać doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy, chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów. Wówczas konsument może domagać się stosownego obniżenia ceny albo odstąpić od umowy. Umowa powinna określać miejsce i sposób składania reklamacji, który nie spowoduje dla kupującego nadmiernych trudności oraz kosztów.
Obowiązek informacyjny
Najpóźniej w chwili złożenia propozycji zawarcia umowy konsument powinien zostać poinformowany nie tylko o prawie odstąpienia od umowy oraz miejscu i sposobie składania reklamacji, ale także m. in. o: imieniu i nazwisku (nazwie), adresie zamieszkania (siedziby) przedsiębiorcy oraz organie, który zarejestrował działalność gospodarczą przedsiębiorcy oraz numerze, pod którym przedsiębiorca działa, istotnych właściwościach świadczenia i jego przedmiotu, cenie lub wynagrodzeniu obejmującym wszelkie składniki, w tym cła i podatki, zasadach zapłaty ceny lub wynagrodzenia, kosztach oraz terminie i sposobie dostawy.
Inne prawa e-konsumenta
Przedsiębiorca powinien spełnić swoje świadczenie, np. dostarczyć zamówiony towar najpóźniej w terminie trzydziestu dni po złożeniu przez konsumenta oświadczenia woli o zawarciu umowy, chyba że umowa przewiduje inny termin. Gdyby jednak po zawarciu umowy okazało się, że towar czy usługa nie jest dostępna i z tego powodu sprzedawca nie może spełnić swojego świadczenia, także najpóźniej w terminie trzydziestu dni należy o tym zawiadomić konsumenta i zwrócić zapłaconą przez niego sumę pieniężną. Umowa może przewidywać, że w przypadku niemożliwości spełnienia świadczenia o właściwościach zamówionych przez konsumenta, przedsiębiorca może spełnić świadczenie zastępcze. Warto jednak pamiętać, że konsument ma prawo odmówić przyjęcia takiego świadczenia, a koszty zwrotu rzeczy powinien pokryć przedsiębiorca.