Z dniem 1 stycznia 2010 r. działalność rozpoczął tzw. e-sąd, którego zadaniem jest rozpoznawanie w elektronicznym postępowaniu upominawczym nieskomplikowanych spraw o zapłatę, bez względu na wartość przedmiotu sporu.

Wprowadzone do kodeksu postępowania cywilnego rozwiązanie umożliwia składanie pozwów drogą elektroniczną, co z jednej strony znacznie upraszcza i przyspiesza procedury sądowe, a z drugiej, w intencji ustawodawcy, ma odciążyć sądy „tradycyjne” od rozpatrywania spraw drobnych, niewymagających przeprowadzania postępowania dowodowego.

Poza Wielką Brytanią, Niemcami i Czechami Polska jest czwartym krajem europejskim, w których funkcjonuje e-postępowanie.

Jedynym e-sądem w Polsce jest Sąd Rejonowy w Lublinie, XVI Wydział Cywilny. Oznacza to, że rozpatrywanie wszelkich spraw w elektronicznym postępowaniu upominawczym – niezależnie od wartości przedmiotu sporu oraz miejsca zamieszkania pozwanego należy do tego sądu.

Decydując się na wszczęcie sprawy w ramach e-postępowania, powód musi dokonać stosownej rejestracji na stronie internetowej e-sądu. Po założeniu konta, powód  loguje się i wypełnia elektroniczny formularz. System odmówi przyjęcia pozwu w przypadku niewypełnienia wszystkich wymaganych pól. W pozwie należy wskazać dowody na poparcie swoich twierdzeń, jednakże do pozwu nie dołącza się żadnych dokumentów (pełnomocnictwa, umowy, faktur itd.). Warunkiem wszczęcia w tym trybie postępowania jest uiszczenie opłaty sądowej w formie bezgotówkowej (np. przelewem) i poinformowanie o tym fakcie w piśmie. W odróżnieniu od tradycyjnego postępowania sądowego, w elektronicznym postępowaniu upominawczym niemożliwe jest zwolnienie powoda od kosztów sądowych. W związku z tym osoby, które nie są w stanie uiścić opłaty sądowej, muszą skorzystać z tradycyjnej formy składania pozwów. W przypadku uznania przez e-sąd, iż nie zachodzą podstawy do wydania nakazu zapłaty, sprawa zostanie przekazana do sądu według właściwości ogólnej.

Zgodnie z założeniami nakaz zapłaty powinien być wydany w ciągu kilku dni roboczych i wysłany pozwanemu w formie papierowej. W przeciwieństwie do powoda, którego komunikacja z e-sądem może się odbywać wyłącznie w drodze elektronicznej, pozwany – według własnego wyboru – może kontaktować się z e-sądem w sposób tradycyjny (w formie papierowej) albo drogą elektroniczną. Jednak jeśli pozwany wniesie pismo drogą elektroniczną to forma elektroniczna stanie się wyłączna także dla niego i nie będzie już możliwy powrót do wnoszenia pism procesowych w formie papierowej, a pisma wniesione w inny sposób nie będą wywoływały skutków prawnych.

Z uwagi na brak obowiązku złożenia załączników do pozwu przewidziano, że prosty sposób składania przez pozwanego sprzeciwu od wydanego nakazu zapłaty, bez potrzeby uzasadniania ani przedstawiania dowodów na poparcie złożonego sprzeciwu. W razie prawidłowego wniesienia sprzeciwu, nakaz zapłaty traci moc w całości, a e-sąd przekazuje sprawę innemu sądowi według właściwości ogólnej.

Pozostaje wierzyć, że poczyniony przez ustawodawcę krok w kierunku elektronizacji wymiaru sprawiedliwości przyczyni się do sprawniejszego rozpatrywania spraw sądowych.