W dniu 7 lutego 2017 roku Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, który został przygotowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki społecznej.

Projekt zakłada szereg zmian w systemie ubezpieczeń społecznych, mających docelowo ułatwić przedsiębiorcom regulowanie ich zobowiązań wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz uprościć uzyskiwanie z Zakładu potrzebnych im informacji.

Indywidualne konto dla każdego przedsiębiorcy

Najistotniejszą dla przedsiębiorców zmianą przewidzianą w projekcie jest wprowadzenie jednolitego standardu identyfikacji płatnika składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz Fundusz Emerytur Pomostowych. System ten miałby się opierać o nadanie każdemu przedsiębiorcy, który opłaca składki, indywidualnego rachunku składkowego, na który będzie wpłacał wszystkie należności wobec Zakładu. Numery rachunków składkowych wygenerowane przez Zakład miałyby być aktywne od dnia 1 stycznia 2018 roku. Wprowadzenie takiego rozwiązania zdecydowanie ułatwi przedsiębiorcom funkcjonowanie. Obecnie przedsiębiorca musi bowiem w każdym miesiącu dokonywać kilku wpłat na różne rachunki bankowe Zakładu (odrębnie na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz Fundusz Emerytur Pomostowych), co zwiększa ryzyko przekazania pieniędzy na niewłaściwe konto. Jeżeli omawiane regulacje wejdą w życie, przedsiębiorca będzie dokonywał tylko jednej wpłaty zamiast dotychczasowych trzech lub nawet czterech. Jedna wpłata do Zakładu zastąpi dotychczasowe składki na:

  1. ubezpieczenia społeczne;
  2. ubezpieczenia zdrowotne;
  3. Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;
  4. Fundusz Emerytur Pomostowych.

Spowoduje to, wedle wyliczeń resortu, ograniczenie w skali roku liczby wpłat do przetworzenia przez systemy informatyczne banków oraz Zakładu z 65 mln do ok. 27 mln.

Wprowadzenie zasad identyfikacji wpłat z tytułu składek pobieranych przez Zakład po numerze indywidualnego rachunku składkowego z pewnością ograniczy także w znacznym stopniu liczbę postępowań wyjaśniających prowadzonych przez Zakład, a dotyczących nieprawidłowo opłaconych składek. Jak wskazują statystyki za okres od stycznia 2016 roku Zakład otrzymał blisko 281 tys. wpłat niezidentyfikowanych, na łączną kwotę 328 mln zł, wobec których na bieżąco podejmuje postępowania wyjaśniające.

Nowe obowiązki

W związku z projektowanymi zmianami na Zakład zostaną nałożone nowe obowiązki. Przede wszystkim Zakład będzie miał obowiązek wygenerowania numeru rachunku składkowego dla płatnika składek niezwłocznie po utworzeniu konta płatnika składek. Informacja o numerze rachunku będzie przekazywana za pośrednictwem operatora pocztowego jako przesyłka rejestrowana lub w przypadku płatnika składek, który w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez ZUS utworzył profil informacyjny – będzie udostępniana w tym systemie. Obowiązek ten, wedle projektu Zakład będzie musiał wykonać do dnia 31 grudnia 2017 roku. W przypadku, gdy płatnicy składek nie otrzymają w tym terminie informacji o numerach rachunków składkowych, będą obowiązani zwrócić się do terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu o jej przekazanie przed najbliższym terminem opłacania składek. W przypadku przekazania przez Zakład błędnej informacji, skutki dokonywania wpłat na to błędne konto nie obciążają przedsiębiorcy. Dodatkowo, Zakład będzie musiał rozdysponować wpłacone przez przedsiębiorcę środki między poszczególne fundusze oraz ich dysponentów. Będzie to realizowane w oparciu o algorytm podziału wpłaty na określone tytuły. Przy tym projekt zakłada, że w pierwszej kolejności wpłaty będą księgowane na istniejące u przedsiębiorcy zadłużenie względem Zakładu. W dalszej części nastąpi zaksięgowanie wyliczonych wartości na koncie płatnika składek. Wedle prognoz resortu, zmiana ma dotyczyć 6,9 mln płatników składek.

Elektroniczne zaświadczenia

Projekt przewiduje także ułatwienia w uzyskiwaniu zaświadczeń o niezaleganiu w opłacaniu składek lub decyzji o odmowie wydania takiego zaświadczenia. Dotychczas zaświadczenia te wydawane były jedynie w formie papierowej. Resort zaproponował, aby zaświadczenie takie lub decyzję można było także otrzymać w postaci dokumentu elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, który byłby równoważny z dokumentem wydawanym przez Zakład. Do uzyskania takich dokumentów elektronicznych miałaby być wykorzystywana Platforma Usług Elektronicznych Zakładu, a przedsiębiorcy mogliby je wykorzystywać po pobraniu z systemu, w formie wydruku. Projekt przewiduje także możliwość weryfikacji tego zaświadczenia za pośrednictwem strony internetowej.

Powyżej opisane kwestie, to tylko niektóre zmiany przewidziane w omawianym projekcie ustawy. Należy wskazać, iż niniejszy projekt dopiero został skierowany do prac Sejmu, a więc jest na początku procesu legislacyjnego, który odbywa się w Parlamencie. Możliwe zatem, że w trakcie procesu legislacyjnego dojdzie do pewnych zmian w projekcie i finalna ustawa będzie się różnić od projektu w obecnej wersji.