Czy gmina może sama zmienić swoją przynależność do regionu gospodarki odpadami komunalnymi? Jak wygląda procedura uchwalenia wojewódzkiego planu gospodarki odpadami? Jakie skutki ma zmiana przez gminę regionu w ramach aktualizacji wojewódzkiego planu gospodarki odpadami?

Zasady opracowywania, uchwalania i aktualizacji wojewódzkich planów gospodarki odpadami, dalej „WPGO”, określone zostały w dziale III ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r.vo odpadach (Dz. U. z 2013 r., Nr 21), dalej „ustawa”.

WPGO, zgodnie z art. 36 ust. 2 ustawy, opracowywane są przez zarząd województwa i uchwalane przez sejmik województwa. Jednym z kluczowych elementów zawartych w WPGO są informacje o podziale województwa na regiony gospodarki odpadami komunalnymi, wraz ze wskazaniem gmin wchodzących w skład regionu.

Zgodnie z ustawową definicją regionem gospodarki odpadami komunalnymi jest obszar sąsiadujących ze sobą gmin liczących łącznie co najmniej 150 tys. mieszkańców i obsługiwany przez regionalne instalacje przetwarzania odpadów komunalnych. Za region gospodarki odpadami komunalnymi może być także uznany obszar gminy liczącej powyżej
500 tys. mieszkańców.

WPGO podlegają aktualizacji nie rzadziej niż co 6 lat. Projekt zaktualizowanego WPGO zarząd województwa zobowiązany jest przedłożyć do uchwalenia sejmikowi, co najmniej na miesiąc przed upływem terminu jego aktualizacji.

Aby po przyjęciu WPGO dokonać zmiany w zakresie regionów gospodarki odpadami komunalnymi, np. poprzez dołączenie do konkretnego regionu innych gmin ościennych, należy przeprowadzić aktualizację WPGO, z odpowiednim zastosowaniem trybu właściwego dla opracowania i uchwalenia WPGO, tj. wg następującej procedury:

  • opracowanie przez zarząd województwa projektu aktualizacji WPGO – do opracowania projektu stosuje się przepisy ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, dotyczące udziału społeczeństwa w ochronie środowiska oraz strategicznej oceny oddziaływania na środowisko; w przypadku nieprzeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, zarząd województwa jest obowiązany zapewnić udział społeczeństwa, o którym mowa w dziale III rozdział 3 tejże ustawy;
  • przekazanie projektu aktualizacji WPGO do zaopiniowania organom wykonawczym gmin z obszaru województwa, niebędących członkami związków międzygminnych, oraz organom wykonawczym związków międzygminnych, a w zakresie związanym z ochroną wód – właściwemu dyrektorowi regionalnego zarządu gospodarki wodnej – opinie powinny być wyrażonej w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące od dnia otrzymania projektu, natomiast nieudzielenie opinii w tym terminie uznaje się za opinię pozytywną;
  • przekazanie, po zaopiniowaniu przez organy wymienione wyżej w pkt 2, projektu aktualizacji WPGO przez zarząd województwa do zaopiniowania Ministrowi Środowiska – termin na wydanie opinii wynosi nie dłużej niż 2 miesiące od dnia otrzymania projektu, nieudzielenie opinii traktowane jest, jak opinia pozytywna;
  • uchwalenie aktualizacji WPGO przez sejmik województwa;
  • przekazanie przez zarząd województwa Ministrowi Środowiska uchwalonej aktualizacji WPGO, w postaci papierowej, w terminie miesiąca od dnia uchwalenia planu.

Należy mieć na uwadze, że aktualizacja WPGO wprowadzająca zmianę podziału na regiony gospodarki odpadami komunalnymi, zgodnie z art. 38 ust. 3 pkt 1 ustawy powoduje obligatoryjną konieczność jednoczesnej zmiany uchwały sejmiku województwa w sprawie wykonania WPGO, w szczególności w zakresie określonych tam regionów gospodarki odpadami komunalnymi oraz regionalnych instalacji przetwarzania odpadów komunalnych w poszczególnych regionach gospodarki odpadami komunalnymi oraz instalacji zastępczych dla tych regionów. Mając powyższe na uwadze, widać wyraźnie że dokonanie właściwego podziału województwa na regiony jest kluczową kwestią, gdyż procedura zmiany jest czasochłonna i wymaga podjęcia szeregu czynności. Gminy powinny więc aktywnie uczestniczyć w trakcie procedury uchwalania i aktualizacji WPGO, gdyż od tego do jakiego regionu zostanie przyporządkowana dana gmina, zależeć będzie jej przyszła gospodarka odpadami komunalnymi. Zaliczenie gminy do regionu obsługiwanego przez niewystarczającą liczbę regionalnych instalacji może bowiem powodować podrożenie kosztów gospodarowania odpadami komunalnymi, ze względu na zachwianie konkurencji na rynku. Po uchwaleniu WPGO nie ma prawnych możliwości, aby gmina samodzielnie zmieniła przynależny jej region.

Zmiana regionów jest de facto roszadą gmin wchodzących w skład danych regionów, a to będzie wiązało się m.in. ze zmianą instalacji regionalnych właściwych do obsługi danych gmin. W sytuacji, gdy gminy wyłonią w drodze przetargu przedsiębiorców do obioru odpadów komunalnych, może okazać się, że wskazana w specyfikacji regionalna instalacja będzie niewłaściwa. Nie należy zapominać, że przedsiębiorcy kalkulując cenę ofertową świadczonych usług biorą pod uwagę stawki obowiązujące we właściwej regionalnej instalacji oraz jej odległość od miejsc wytworzenia odpadów komunalnych. Widać więc wyraźnie, że zmiana właściwej instalacji może mieć wpływ na rentowność usług świadczonych przez wykonawcę wyłonionego w drodze przetargu na odbiór lub odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych.