Jeżeli w świadczeniu usług objętych limitowaniem pośredniczy podmiot powiązany, podatnik nie uniknie negatywnych konsekwencji przy kalkulacji kosztów podatkowych.Począwszy od 1 stycznia 2018 r. do ustawy o CIT wprowadzono art. 15e, ograniczający możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na zakup usług o charakterze niematerialnym (np. usług doradczych, zarządzania i kontroli oraz reklamowych). Nowe regulacje w znacznym stopniu modyfikują dotychczasowy model bazy kosztowej podatników. Wówczas w tej sytuacji istotnego znaczenia nabrały przepisy wyłączające zastosowanie nowo wprowadzonych przepisów.

Jeden z nich stanowi art. 15e ust. 11 pkt 2 ustawy o CIT. Zgodnie z tym przepisem ograniczenie w zaliczeniu wydatków do kosztów uzyskania przychodów nie znajdzie zastosowania do kosztów usług, o których mowa w art. 8 ust. 2a ustawy o podatku od towarów i usług. Przepis ten dotyczy tzw. refakturowania, tj. sytuacji, w której podatnik, działając we własnym imieniu, lecz na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług (tym samym przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał oraz wyświadczył te usługi).

Wykładnia językowa art. 15e ust. 11 pkt 2 ustawy o CIT od początku budziła wątpliwości. Mianowicie:, czy opisane w nim wyłączenie dotyczy usług, jednocześnie podlegających limitowaniu, a które podatnik nabywa od podmiotu powiązanego w drodze refaktury, czy może chodzi tylko o te przypadki, w których usługi podlegające ograniczeniom są refakturowane przez podatnika dalej na inny podmiot.

Pierwotne stanowisko

Początkowo Fiskus zaprezentował korzystne dla podatników stanowisko. W interpretacji z 16 kwietnia 2018 r. (nr 0114-KDIP2-3.4010.45.2018.2.PS) odniósł się do wniosku spółki, która złożyła zapytanie dotyczące wykładni nowych przepisów. Mianowicie, czy w przypadku nabycia od zagranicznego podmiotu powiązanego usług niematerialnych w drodze refaktury, znajdą zastosowanie ograniczenia przewidziane w art. 15e ust. 1 ustawy o CIT.

Zdaniem Spółki, koszty usług o charakterze niematerialnym, które są nabywane od niepowiązanych podmiotów trzecich i refakturowane na podmiot powiązany są również dla tego ostatniego podmiotu usługami, o których mowa w art. 15e ust. 11 pkt 2 ustawy o PDOP. Jedocześnie wskazała, że usługi refakturowane, nabywane pierwotnie od podmiotów niepowiązanych z perspektywy podmiotu refakturującego są w praktyce neutralne podatkowo (ewentualny przychód jest równy kosztowi). Z kolei ich cena ma charakter rynkowy – są nabywane od podmiotów niepowiązanych.

W wydanej interpretacji Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził stanowisko zaprezentowane przez podatnika oraz odstąpił od uzasadnienia prawnego oceny jego stanowiska.

Nowe podejście Fiskusa

Niemniej jednak, już tydzień później – 23 kwietnia 2018 r. – opublikowane zostały wyjaśnienia dotyczące zasad ograniczenia wysokości kosztów uzyskania przychodów ponoszonych przez podatników na nabycie niektórych usług niematerialnych i praw. Ministerstwo Finansów wskazało w nich, w jaki sposób należy rozumieć wyłączenie, o którym mowa w art. 15e ust. 11 pkt 2 ustawy o CIT.

Zgodnie z opublikowanym dokumentem, limitowaniu nie podlegają koszty usług refakturowanych przez podatnika, nabytych we własnym imieniu, lecz na rachunek innego podmiotu powiązanego. Oznacza to, ze powyższe wyłącznie znajdzie zastosowanie do sytuacji, gdy podmiot powiązany nabywa usługę od innego podmiotu powiązanego i refakturuje ją dalej na inne podmioty z grupy (np. zakup usługi przez centrum usług wspólnych od podmiotu powiązanego i dalsza refaktura na centra regionalne).

Po publikacji powyższych objaśnień linia interpretacyjna dotycząca limitowania usług refakturowanych zmieniła się o 180 stopni. Od tego momentu Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydawał interpretacje stwierdzające, że art. 15e ust. 11 pkt 2 ustawy o CIT znajduje zastosowanie wyłącznie w konkretnej, powyżej wskazanej sytuacji. Zdaniem Fiskusa, jeżeli polski podatnik jest ostatnim podmiotem w łańcuchu świadczenia usług, które są pierwotnie świadczone przez podmiot niepowiązany, to powinien on zastosować art. 15e ust. 1 ustawy o CIT.

Istotny duch przepisów

Interpretacja Fiskusa dotycząca ograniczeń wysokości kosztów uzyskania przychodów ponoszonych przez podatnika na nabycie niektórych usług niematerialnych nie uwzględnia jednak celu wprowadzenia omawianych regulacji.

W interpretacji pomocne będzie uzasadnienie do ustawy z 27 października 2017 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Wskazano w nim, iż nowelizacja ma za zadanie przeciwdziałać pewnym sytuacjom, które dotyczą przenoszenia na polskie spółki (wchodzące w skład grupy o charakterze międzynarodowym), części ponoszonych przez grupę wydatków na usługi niematerialne, w nieadekwatnej, zawyżonej wysokości.

Celem nowych regulacji miało być zatem przeciwdziałanie sztucznemu kreowaniu bazy kosztowej polskich podatników CIT, którzy byli obciążani globalnymi kosztami funkcjonowania grupy kapitałowej w zawyżonej wysokości. Tymczasem Fiskus wykorzystuje literalne brzmienie art. 15e ust. 11 pkt ustawy o CIT po to, aby ograniczyć polskim podatnikom możliwość zaliczenia wydatków na usługi w sposób pośredni nabyte od podmiotu niepowiązanego do kosztów podatkowych.

Owa praktyka jest nieuzasadniona, wziąwszy pod uwagę, że w tych sytuacjach nie występuje ryzyko sztucznego „pompowania” bazy kosztowej. Pośrednictwo podmiotu powiązanego ma jedynie charakter formalny – refakturuje on koszt nabytych od podmiotu trzeciego na rzecz polskiego podatnika usług bez doliczania jakiejkolwiek marży. Wykładnia art. 15e ust. 11 pkt 2 ustawy o CIT prezentowana przez Ministerstwo Finansów prowadzi do dyskryminacji części podatników. Chodzi w szczególności o firmy nabywające usługi niematerialne od podmiotów trzecich (niepowiązanych) za pośrednictwem podmiotu powiązanego względem podatników dokonujących zakupu w sposób bezpośredni. Chociaż w obu przypadkach rachunek (koszt) ekonomiczny nabycia tych usług jest taki sam.

Niestety, obecnie nic nie wskazuje na to, aby Fiskus zamierzał poddać refleksji prezentowaną przez siebie wykładnię art. 15e ust. 11 pkt 2 ustawy o CIT. Z tego względu ostateczne rozstrzygnięcie sporu w tym zakresie prawdopodobnie należeć będzie do sądów administracyjnych.