Nowe regulacje wynikające z ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw, którą uchwalił Sejm 16 grudnia 2016 roku, powinny uprościć proces wycinki drzew i krzewów z nieruchomości. Dlatego też od 1 stycznia 2017 roku rozszerzeniu uległ katalog przypadków, w których na usunięcie drzewa lub krzewu pozwolenie w ogóle nie będzie potrzebne bądź też nie będzie pobierana z tego tytułu opłata. Ustawa zakłada również uproszczenie sposobu ustalenia opłaty za wycinkę.
Usunięcie drzewa na starych zasadach
W dotychczasowym stanie prawnym zasadą było, że usunięcie drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości mogło nastąpić po uzyskaniu zezwolenia wydanego na wniosek posiadacza nieruchomości (za zgodą właściciela nieruchomości) lub właściciela urządzeń przesyłowych znajdujących się na nieruchomości. Zezwolenie na wycinkę, w formie decyzji administracyjnej, wydaje wójt (burmistrz, prezydent miasta), a w przypadku gdy zezwolenie dotyczy usunięcia drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków – wojewódzki konserwator zabytków. We wniosku o wydanie zezwolenia należy wskazać m. in. przyczynę usunięcia, informacje dotyczące gatunku drzewa lub krzewu oraz obwód drzewa mierzony na wysokości 130 cm, ewentualnie wielkość powierzchni, z której zostanie usunięty krzew. Przed usunięciem drzewa organ właściwy do wydania zezwolenia powinien dokonać oględzin w zakresie występowania w jego obrębie gatunków chronionych. Wydanie zezwolenia na usunięcie może być uzależnione przez organ od określonych nasadzeń zastępczych lub przesadzenia drzewa lub krzewu.
Ustawa o ochronie przyrody zawiera również katalog sytuacji, w których zezwolenie na usunięcie drzewa nie jest w ogóle wymagane, dotychczas obejmujący np. usunięcie:
- krzewów, których wiek nie przekracza 10 lat;
- drzew, których obwód pnia na wysokości 5 cm nie przekracza:
- 35 cm – w przypadku określonych gatunków drzew (np. topoli czy wierzby, tzw. drzew szybkorosnących),
- 25 cm – w przypadku pozostałych gatunków drzew;
- drzew lub krzewów na plantacjach lub w lasach,
- drzew lub krzewów owocowych, z wyłączeniem rosnących na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków lub na terenach zieleni.
Aby móc bez zezwolenia usunąć drzewo z własnej działki (z wyłączeniem drzew owocowych) dotychczas musieliśmy zmierzyć jego obwód niemal przy samej ziemi (przy czym ustawowy limit był stosunkowo niewielki). Do usunięcia większych drzew (szczególnie trwalszych, wolniej rosnących gatunków takich jak np. dąb czy buk) potrzebne było zezwolenie.
Za usunięcie drzewa lub krzewu, niewchodzącego w zakres powyższego wyłączenia, należało uiścić opłatę naliczoną w zezwoleniu na usunięcie drzewa lub krzewu i pobieraną przez organ wydający zezwolenie. Opłata do tej pory obliczana była w dość skomplikowany sposób. Opłatę za usunięcie drzewa ustalało się na podstawie stawki zależnej od obwodu pnia mierzonego na wysokości 130 cm i od tempa przyrostu pnia drzewa na grubość poszczególnych rodzajów lub gatunków drzew oraz współczynników różnicujących stawki w zależności od lokalizacji drzewa. Opłatę za usunięcie krzewu obliczało się natomiast na podstawie stawki za usunięcie jednego metra kwadratowego powierzchni pokrytej krzewami oraz współczynników różnicujących stawkę w zależności od lokalizacji krzewu. Stawki i współczynniki lokalizacji określone były w rozporządzeniu wykonawczym do ustawy.
W niektórych przypadkach, pomimo obowiązku uzyskania zezwolenia, nie naliczano opłat za usunięcie drzewa lub krzewu. Dotychczas było tak np. w przypadku drzew lub krzewów, na których usunięcie osoba fizyczna uzyskała zezwolenie na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zwolnienie z opłaty dotyczyło również drzew, których obwód mierzony na wysokości 130 cm nie przekraczał 75 cm – w przypadku drzew szybkorosnących (np. topola, wierzba, kasztanowiec zwyczajny) lub 50 cm – w przypadku pozostałych drzew usuwanych w celu przywrócenia gruntów nieużytkowanych do użytkowania rolniczego lub do innego użytkowania zgodnego z przeznaczeniem terenu, określonym w planie miejscowym lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Opłaty nie uiszczało się ponadto w przypadku usunięcia krzewów, których wiek nie przekraczał 25 lat, w celu przywrócenia gruntów nieużytkowanych do użytkowania rolniczego lub do innego użytkowania zgodnego z przeznaczeniem terenu, określonym w planie miejscowym lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Wycinka po nowemu
Zgodnie z nowymi przepisami zasadą ma pozostać konieczność uzyskania zezwolenia na wycinkę. Ustawodawca poszerzył jednak katalog sytuacji, w których zezwolenie w ogóle nie będzie potrzebne. Najważniejszą zmianą jest z pewnością zrezygnowanie z konieczności uzyskania zezwolenia w przypadku planowanej wycinki drzewa lub krzewu przez osoby fizyczne z ich nieruchomości na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej i to bez względu na gatunek oraz wielkość drzewa lub krzewu. Dotychczas w takich przypadkach nie trzeba było uiszczać opłaty, ale uzyskanie samej decyzji (czyli przejście odpowiedniej procedury administracyjnej) było już wymagane. Jest to niewątpliwe ułatwienie dla właścicieli nieruchomości. Zwiększone zostały również limity obwodu pnia drzewa warunkujące zwolnienie z obowiązku uzyskania zezwolenia z 35 cm do 100 cm w przypadku drzew szybkorosnących oraz z 25 cm do 50 cm w przypadku pozostałych gatunków drzew, przy czym obwód drzewa będzie mierzony nie na wysokości 5 cm (jak dotychczas) a 130 cm, czyli w korzystniejszy dla właściciela nieruchomości sposób. Uzyskanie zezwolenia nie będzie również potrzebne w przypadku usunięcia drzew lub krzewów w celu przywrócenia gruntów nieużytkowanych do użytkowania rolniczego.
Ustawodawca zwiększył również limity obwodu pnia warunkujące możliwość zwolnienia z uiszczenia opłaty za wycinkę drzew z 75 cm do 120 cm jeżeli chodzi o drzewa szybkorosnące oraz z 50 cm do 80 w przypadku pozostałych gatunków drzew wycinanych w celu przywrócenia gruntów nieużytkowanych do użytkowania innego niż rolnicze (użytkownie rolnicze zostało objęte zwolnieniem z obowiązku uzyskania zezwolenia) zgodnego z planem miejscowym albo warunkami zabudowy. Zgodnie z nowymi przepisami rada gminy będzie mogła w uchwale objąć zwolnieniem z opłat również inne drzewa lub krzewy niż to zostało określone w ustawie.
Zasadnicza zmiana dotyczy również sposobu obliczania opłaty za usunięcie drzewa lub krzewu. Nowelizacja zakłada, że to nie minister w rozporządzeniu, a poszczególne rady gmin w drodze uchwały będą ustalać stawki za wycinkę. Ustawodawca wprowadził jedynie dwie stawki maksymalne – 500 zł za usunięcie drzewa oraz 200 zł za usunięcie krzewów – które będą ograniczeniem dla organu gminy. W przypadku, gdy dana gmina nie uchwali własnych stawek opłat, zastosowanie będą miały powyższe stawki maksymalne jednolicie dla każdego gatunku drzewa lub krzewu. Na nowych zasadach opłaty mają być obliczane w następujący sposób:
- za usunięcie drzewa – stawka opłaty określona przez radę gminy (albo stawka maksymalna) x liczba cm obwodu pnia drzewa mierzonego na wysokości 130 cm,
- za usunięcie krzewu – stawka opłaty określona przez radę gminy (albo stawka maksymalna) x liczba metrów kwadratowych powierzchni gruntu pokrytej krzewami.
Stawki mają być co roku aktualizowane w oparciu o wskaźnik inflacji.