Podstawowym narzędziem polityki przestrzennej na szczeblu gminy jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Ponieważ to właśnie od jego treści zależy dopuszczalność realizacji każdej inwestycji, w tym także budowy farmy fotowoltaicznej, bowiem określa on przeznaczenie danego terenu. W wielu przypadkach przed przystąpieniem do budowy farmy fotowoltaicznej, niezbędne będzie przeprowadzenie zmiany nie tylko samego planu miejscowego, ale również studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, obowiązującego w danej gminie.

Interpretacja postanowień planu miejscowego

Jeżeli teren, na którym planowana jest inwestycja jest objęty miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego należy zweryfikować, czy postanowienia MPZP zezwalają na lokalizację elektrowni słonecznej na danym obszarze.

Zgodnie z aktualnymi przepisami o planowaniu przestrzennym, w studium należy uwzględnić obszary, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW. Co ważne, granice takich terenów powinny być również określone w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z zasadą zgodności planu miejscowego ze studium uwarunkowań, jeżeli takie obszary nie zostały wyznaczone w studium, nie będzie dopuszczalne uchwalenie planu miejscowego, który „oddolnie” przewidywałby rozmieszczenie takich urządzeń.

Z uwagi na wyżej opisane brzmienie przepisów o planowaniu przestrzennym, niemożliwa będzie również budowa elektrowni fotowoltaicznej na terenie, który w planie miejscowym przeznaczony jest pod „działalność produkcyjną”. Takie oznaczenie przeznaczenia gruntów jest często spotykane w obowiązujących planach miejscowych. Jest to jednak zbyt ogólny zapis, który należy raczej rozumieć jako produkcję w tradycyjnym znaczeniu. Niemniej, z uwagi na skomplikowaną zazwyczaj strukturę i treść planów miejscowych, każdy taki przypadek wymaga odrębnej analizy.

Planowana nowelizacja ustawy OZE a przepisy o planowaniu przestrzennym

W kontekście powyższego, warto mieć na uwadze planowaną zmianę przepisów ustawy o odnawialnych źródłach energii, zawartą w projekcie z 29 lipca 2020 r. ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (zmiany zawarte w projekcie opisywane już były szerzej na łamach biuletynu).

Projekt zakłada m.in. zmianę w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Zgodnie z nowym brzmieniem przepisów, możliwe będzie posadowienie wolnostojących instalacji PV o mocy do 1 MW lub nadachowych instalacji PV (bez limitu mocy) – bez odpowiedniego uwzględnienia w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego danej gminy, a co za tym idzie – w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (o ile dla danego obszaru gmina uchwaliła taki plan). Dla pozostałych instalacji PV, powyższy limit określono w projekcie na poziomie 500 kW. Jest to znaczna zmiana jakościowa, ponieważ obecne przepisy, jak wskazano powyżej, ustalają limit mocy urządzeń, których budowa możliwa jest bez uwzględnienia jej w studium i planie miejscowym na poziomie 100 kW – dla wszystkich rodzajów instalacji OZE.

Powyższą zmianę, należy ocenić pozytywnie. W rezultacie bowiem zmiana przepisów skutkować będzie uniknięciem przeprowadzenia czasochłonnego procesu zmiany planu miejscowego i studium w przypadku budowy instalacji OZE, której moc „mieści się” w nowych limitach.

Co więcej, maksymalną moc instalacji PV, której budowa możliwa będzie bez konieczności uwzględnienia jej w studium i planie miejscowym (tj. moc zainstalowana elektryczna nie większa niż 1 MW) powiązano z nową definicją małej instalacji OZE, zgodnie z którą (w myśl projektu), za taką będzie można uznać instalację OZE właśnie o mocy do 1 MW. Należy pamiętać, że wytwórcy energii elektrycznej w małej instalacji zwolnieni są z obowiązku uzyskania koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej (konieczny jest jedynie wpis do rejestru wytwórców w małej instalacji OZE). Ponadto, powyższy limit 1 MW mocy instalacji fotowoltaicznej odpowiada ustalonemu podziałowi na tzw. „koszyki” przy aukcjach OZE.

Termin przyjęcia projektu planowany jest na III kwartał 2020 roku, niemniej jednak zważywszy na obecny etap prac, należy spodziewać się pewnych opóźnień w uchwaleniu nowelizacji.

Podsumowanie

Proces inwestycyjny dla budowy instalacji PV wyróżnia się wysokim stopniem skomplikowania, w szczególności w sytuacji, gdy na danym terenie obowiązuje uchwalony przez gminę plan miejscowy. Nie oznacza to jednak, że inwestor ma wtedy związane ręce i nie może zrealizować swoich planów. Musi przygotować się jednak na długotrwałą procedurę zmiany planu miejscowego, a nawet studium. Sytuacja prawna inwestora może jednak wkrótce ulec znacznej poprawie w skutek planowanej nowelizacji ustawy OZE, zmieniającej przy okazji niektóre przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.