Najważniejsze zmiany w podatkach w 2011 roku

Nowy rok tradycyjnie obfituje w zmiany przepisów podatkowych. Poniżej wskazujemy na najważniejsze z nich dotyczące podatku od towarów i usług oraz podatku dochodowego.

VAT

Od początku 2011 roku obowiązują nowe stawki podatku w wysokości 23 %, 8 % i 5 %. Stawka 0 % nadal będzie stosowana co do zasady do obrotu międzynarodowego. Stawki VAT podwyższone o 1 punkt procentowy – z 22 % na 23 % i z 7 % na 8 % – wprowadzone są na okres tymczasowy (do 31 grudnia 2013 roku). Wzrost stawek nie obejmuje podstawowych produktów żywnościowych takich jak: świeży chleb, nabiał, niektóre przetwory mięsne, produkty zbożowe (mąka, kasza, makaron) oraz soki. Towary te opodatkowane będą nową stawką w wysokości 5 %.

W przypadku czynności wykonanej w momencie obowiązywania starej stawki, dla której obowiązek podatkowy powstaje w momencie obowiązywania nowej stawki, przyjęte rozwiązania pozwalają na zastosowanie stawki podatku VAT obowiązującej przed dniem jej zmiany w przypadku. Tak więc gdy czynność podlegająca opodatkowaniu została wykonana przed dniem zmiany stawki, a obowiązek podatkowy powstał w dniu zmiany stawki lub po tym dniu to właściwa będzie stawka obowiązująca w dacie wykonania czynności. Szczegółowe rozwiązania dotyczące przepisów przejściowych w zakresie stawek VAT są przedmiotem odrębnego artykułu.

W przypadku obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym na podstawie art. 41 ust. 12 –12c ustawy o VAT zastosowanie ma stawka 8% VAT. W praktyce oznacza to tyle, że w przypadku dostawy i remontu lokali mieszkalnych, których powierzchnia użytkowa nie przekracza 150 m2 oraz budynków jednorodzinnych, których powierzchnia użytkowa nie przekracza 300 m2 będzie miała zastosowanie stawka obniżona.

Od 1 stycznia 2011 roku zmieniają się zasady odliczania podatku VAT od samochodów osobowych i niektórych pojazdów samochodowych oraz paliwa wykorzystywanego do ich napędu. W okresie od dnia 1 stycznia 2011 roku do dnia 31 grudnia 2012 roku wprowadza się jednakowy limit w odliczaniu podatku przy nabyciu niektórych pojazdów samochodowych (konstrukcyjnie zbliżonych do samochodów osobowych) oraz paliw wykorzystywanych do ich napędu tak jak dla samochodów osobowych. Podatnikowi przysługiwać będzie ograniczone prawo do odliczenia podatku, tj. w wysokości 60 % (nie więcej jednak niż 6.000 zł): kwoty podatku określonej w fakturze lub, podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, lub kwoty podatku należnego od dostawy towarów dla której podatnikiem jest ich nabywca.

Zmiany wprowadzone w VAT dotyczą również dostosowania do klasyfikacji obecnie obowiązującej w statystyce publicznej przepisów wykorzystujących odwołania do klasyfikacji statystycznej. Celem tych zmian jest przede wszystkim uwzględnienie w przepisach ustawy o VAT oraz załącznikach do tej ustawy, jak również aktach wykonawczych do niej wydanych, nomenklatury oraz symboli statystycznych Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) z 2008 roku Zmiany te pozwolą podatnikom VAT na prowadzenie jednolitych zasad ewidencji zarówno dla potrzeb podatku od towarów i usług, jak i w sprawozdawczości statystycznej.

Podatek dochodowy od osób prawnych

W dniu 1 stycznia 2011 roku weszły w życie długo oczekiwane przepisy, które powinny uporządkować podatkowe skutki aportów wnoszonych do spółek niemających osobowości prawnej. Dotychczasowy brak regulacji bezpośrednio odnoszących się do takich aportów stanowił jeden z najistotniejszych braków w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. Zmienność i niezrozumiałe zróżnicowanie stanowiska organów podatkowych znacznie utrudniało podatnikom planowanie i realizację tego rodzaju transakcji. Od 1 stycznia 2011 roku do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wprowadzono przepisy regulujące kwestie: skutków wniesienia wkładu niepieniężnego do spółki osobowej, zasad wyceny i amortyzacji składników majątkowych wniesionych do spółki osobowej, zasad ustalania kosztów przy zbyciu przedmiotu wkładu.

Zagraniczne fundusze inwestycyjne i emerytalne skorzystają ze zwolnienia z podatku dochodowego w Polsce. Zwolnione z podatku dochodowego będą instytucje wspólnego inwestowania posiadające siedzibę w innym niż Polska państwie członkowskim UE lub w innym państwie należącym do EOG oraz podatnicy posiadający siedzibę w innym niż Polska państwie członkowskim UE lub w innym państwie należącym do EOG, prowadzący program emerytalny, w zakresie dochodów związanych z gromadzeniem oszczędności na cele emerytalne, pod warunkiem spełnienia łącznie określonych przez ustawę wymagań.

Zgodnie z art. 20 ust. 3 ustawy, pod pewnymi warunkami, zwalnia się od podatku dochody (przychody) uzyskiwane przez polskie spółki z tytułu dywidend oraz innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych mających siedzibę lub zarząd poza terytorium Polski. Od 1 stycznia 2011 roku doprecyzowuje się, że powyższe zwolnienie jest możliwe, pod warunkiem że spółka uzyskująca dochody (przychody) z dywidend oraz inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych nie jest zwolniona z opodatkowania podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na źródło ich osiągania. Zmiana wynika z tego, że dotychczasowe brzmienie przepisów mogło prowadzić do sytuacji, w której np. zagraniczna spółka (tj. z innego państwa UE lub EOG) uzyskująca dywidendę korzystała w danym państwie członkowskim ze zwolnienia z opodatkowania od całości swoich dochodów i jednocześnie ze zwolnienia z podatku od dywidend w Polsce.

Ze znowelizowanych przepisów ustawy wyraźnie wynika, że korzyści majątkowej wręczonej osobom pełniącym funkcje publiczne nie można potraktować jako kosztu uzyskania przychodów. Od 1 stycznia 2011 roku kosztem nie będą poniesione wydatki oraz wartości przekazanych rzeczy, praw lub wykonanych usług, wynikające z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy, w szczególności w związku z popełnieniem przestępstwa określonego w art. 229 Kodeksu karnego.

Podatek dochodowy od osób fizycznych

Zysk ze zbycia udziałów lub akcji w spółkach kapitałowych w celu ich umorzenia nie jest już dochodem z udziału w zyskach osób prawnych. Skutki takiej operacji będą zrównane ze sprzedażą. Ustawodawca zdecydował o zróżnicowaniu konsekwencji podatkowych w zależności od trybu umorzenia udziałów lub akcji. Od 1 stycznia 2011 roku nie obowiązuje już art. 24 ust. 5 pkt 2 ustawy. Ma to duże znaczenie i w efekcie dochodzi do zróżnicowania konsekwencji podatkowych umorzenia udziałów (akcji). Dochody ze zbycia udziałów/akcji w celu ich umorzenia (dotyczy to zatem tylko umorzenia dobrowolnego) nie będą już kwalifikowane jako dochody z udziału w zyskach osób prawnych. Skutkiem wprowadzanej zmiany będzie zakwalifikowanie dochodu uzyskanego z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) na rzecz spółki w celu umorzenia do dochodów z tytułu zbycia udziałów (akcji) w miejsce dochodu z tytułu udziału w zyskach osób prawnych. Nie będzie mógł mieć zastosowania art. 24 ust. 5d ustawy o PIT, odnoszący się do udziałów lub akcji nabytych wcześniej w drodze darowizny, co wyeliminuje po części jedną z popularnych w ostatnich latach dróg optymalizacji podatkowej.

Wniesienie aportem udziałów lub akcji do spółki kapitałowej wiązało się dotąd z powstaniem przychodu do opodatkowania. Od 1 stycznia 2011 roku w odniesieniu do niektórych tego rodzaju transakcji to się zmieni. Możliwość transferu udziałów lub akcji do spółki kapitałowej bez opodatkowania istnieje już od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej. Dotychczas dotyczyła jednak wyłącznie podatników podatku dochodowego od osób prawnych. Od 1 stycznia 2011 roku będą z niej mogły korzystać również osoby fizyczne.

Dotychczasowe brzmienie przepisu art. 26 ust. 1 pkt 6a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie obejmowało wprost korzystania z Internetu za pośrednictwem urządzeń mobilnych w komputerach lub telefonach komórkowych. Organy podatkowe pozwalały na odliczanie kosztów korzystania z Internetu bezprzewodowo o ile podatnik korzystał z sieci w miejscu zamieszkania. Od 1 stycznia 2011 roku art. 26 ust. 1 pkt 6a stanowi, że podstawę obliczenia podatku stanowi dochód po odliczeniu kwot wydatków ponoszonych przez podatnika z tytułu użytkowania sieci Internet, w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 760zł. Ustawodawca usunął wyrażenie „w lokalu będącym miejscem zamieszkania podatnika”.