Kiedy należy sporządzić dokumentację cen transferowych?

Z dniem 1 stycznia 2015 r., wskutek nowelizacji ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawa o CIT) oraz ustawy z dnia 26 lipca 1991 o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT), ustawodawca dokonał zmiany treści przepisów dotyczących szeroko rozumianej polityki cen transferowych. W uproszczeniu można wskazać, że cenami transferowymi są ceny stosowane we wszelkich transakcjach realizowanych przez podmioty, pomiędzy którymi występują powiązania kapitałowe, rodzinne lub osobowe. Ponieważ dokonane zmiany są analogiczne w obu ustawach w dalszej części opracowania omówione zostały nowelizacje w zakresie ustawy o CIT, pamiętać jednak należy, że odpowiednie regulacje znajdują się również w ustawie o PIT.

Kiedy należy sporządzić dokumentację cen transferowych? Zasadniczo, w sytuacji gdy pomiędzy podmiotami powiązanymi dojdzie do dokonania transakcji, której wartość przekraczać będzie określoną w ustawie o CIT wartość, strony takiej transakcji mają obowiązek sporządzenia dokumentacji podatkowej. Przepisy wskazują, że podatnik spełniając określone w ustawie warunki, powinien sporządzić stosowną dokumentację podatkową, i na wezwanie organu podatkowego przedłożyć ją organowi w terminie 7 dni od doręczenia takiego żądania.

Zgodnie z treścią art. 11 ust. 1 i 4 ustawy o CIT, w brzmieniu obowiązującym do końca 2014 r., za podmioty powiązane (kapitałowo bądź personalnie) w rozumieniu tego przepisu uważa się wyłącznie podmioty mające status podatnika podatku dochodowego. W konsekwencji w przypadku zawarcia transakcji między np.: spółką z ograniczoną odpowiedzialnością a spółką komandytową nie było obowiązku sporządzenia dokumentacji podatkowej dla danej transakcji i to bez względu na wartość tej transakcji.

Od dnia 1 stycznia 2015 r. definicja podmiotów powiązanych dotyczy nie tylko transakcji pomiędzy podatnikami, ale również pomiędzy osobami fizycznymi, osobami prawnymi i jednostkami organizacyjnymi nie mającymi osobowości prawnej. W konsekwencji w obecnym stanie prawnym transakcja między np.: spółką komandytową a spółką z ograniczona odpowiedzialnością będzie już objęta obowiązkiem dokumentacyjnym.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że ustawa o CIT nie zawiera definicji legalnej transakcji. Wskazuje jedynie, że sporządzenie dokumentacji podatkowej obejmuje transakcję lub transakcje między podmiotami powiązanymi, w których łączna kwota (lub jej równowartość), wynikająca z umowy lub rzeczywiście zapłacona w roku podatkowym łączna kwota wymagalnych w roku podatkowym świadczeń, przekracza progi wartościowe wskazane w ustawie.

Ustawodawca rozszerzył obowiązek dokumentacyjny wskazując, że od stycznia 2015 r. zostanie nim objęte także samo zawarcie pomiędzy podmiotami powiązanymi umowy spółki osobowej, umowy konsorcjum lub innej, podobnej umowy o prowadzeniu wspólnego przedsięwzięcia, jeżeli wartość transakcji przekroczy kwotę 50.000 EUR w roku podatkowym.

Należy wskazać, że w tym przypadku analizie podlegać będą powiązania istniejące między wspólnikami spółek osobowych, gdyż to między nimi wystąpić mogą powiązania o charakterze rodzinnym, majątkowym lub kapitałowym. Sama w sobie umowa spółki nie jest bowiem źródłem powiązań, o których mowa w ustawie o CIT.

Dokumentacja cen transferowych, w przypadku zawarcia umowy spółki niebędącej osobą prawną, umowy wspólnego przedsięwzięcia lub umowy o podobnym charakterze, powinna (obok typowej dla dokumentacji treści takiej jak określenie funkcji jakie spełniać będą podmioty uczestniczące w transakcji, określenie przewidywanych kosztów związanych z transakcją, formy i terminu zapłaty, metody i sposobu kalkulacji zysków) określać przyjęte w umowie zasady dotyczące praw wspólników (stron umowy) do udziału w zysku oraz uczestnictwa w stratach.

Nowe regulacje rodzą wiele pytań praktycznych. Przede wszystkim trudno w ocenie autora znaleźć będzie odniesienie do typowej transakcji rynkowej i określić rynkowy podział zysku. Dodatkowo brak jest przepisów przejściowych dla zastosowania tej regulacji, co oznacza że organy podatkowe mogą analizować pod względem obowiązków dokumentacyjnych umowy spółek osobowych oraz umowy wspólnego przedsięwzięcia zawarte przed 1 stycznia 2015 r. W każdym razie oczekiwać należy, że kwestie posiadania prawidłowo sporządzonej dokumentacji cen transferowych będą coraz częściej podlegały weryfikacji przez organy podatkowe.