Do końca 2016 roku naczelnik urzędu skarbowego mógł wykreślić podatnika z rejestru jako płatnika VAT. Taką decyzję naczelnik mógł podjąć bez informowania o tym podatnika, jeżeli w wyniku podjętych czynności sprawdzających stwierdził on, że firma nie istnieje lub pomimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem albo jego pełnomocnikiem. Od 1 stycznia 2017 roku zakres sytuacji, w których naczelnik będzie mógł podjąć decyzję o wykreśleniu podmiotu z rejestru VAT uległ poszerzeniu.

Zmiany wynikają z kolejnych działań podejmowanych przez resort finansów w celu uszczelnienia systemu podatkowego oraz potrzeby podjęcia zdecydowanych działań mających na celu lepszą weryfikację zarejestrowanych podmiotów. Ma to zapobiec wprowadzaniu do obrotu pustych faktur oraz wyłudzeniom zwrotu podatku.

Wykreślenie podatnika VAT od 1 stycznia 2017 roku

Z dniem 1 stycznia 2017 roku poszerzeniu uległ katalog przypadków, których wystąpienie daje naczelnikowi urzędu skarbowego możliwość wykreślenia podatnika z rejestru VAT. Jedną z nowości jest możliwość wykreślenia z rejestru przedsiębiorcy, który prowadząc działalność gospodarczą, wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że dostawcy lub nabywcy biorący udział pośrednio lub bezpośrednio w dostawie tego samego towaru lub usługi uczestniczą w nierzetelnym rozliczaniu podatku.

W konsekwencji aktualnie naczelnik może wykreślić przedsiębiorcę z rejestru VAT z urzędu jeżeli:

  • podatnik nie istnieje;
  • pomimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem albo jego pełnomocnikiem;
  • przedsiębiorca lub jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej;
  • przedsiębiorca zawiesił wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy;
  • przedsiębiorca nie złożył deklaracji podatkowej za 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały, pomimo takiego obowiązku (chyba, że w wyniku wezwania przez właściwego dla podatnika naczelnika urzędu skarbowego podatnik udowodni, że prowadzi opodatkowaną działalność gospodarczą oraz złoży niezwłocznie brakujące deklaracje);
  • przedsiębiorca składał przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały deklaracje podatkowe, w których nie wykazał sprzedaży lub nabycia towarów lub usług z kwotami podatku do odliczenia, chyba, że niewykazanie sprzedaży lub zakupów wynikało, zgodnie z wyjaśnieniami podatnika, ze specyfiki prowadzonej działalności gospodarczej;
  • wystawiał faktury lub faktury korygujące dokumentujące czynności, które nie zostały dokonane, chyba, że wystawienie takiej faktury lub faktury korygującej było wynikiem pomyłki lub nastąpiło bez wiedzy podatnika.

Utrudnienia dla przedsiębiorców

O ile sam cel wprowadzenia regulacji zasługuje na aprobatę, należy zauważyć, że mogą one utrudnić funkcjonowanie przedsiębiorcom chcącym legalnie prowadzić działalność gospodarczą. Przede wszystkim urząd nie musi informować przedsiębiorcy o wykreśleniu, tym samym podatnik może nie zorientować się, że zniknął z rejestru. Nawet jeżeli podatnik stosunkowo szybko uzyska wiedzę, że został wykreślony, nie będzie mógł odwołać się od rozstrzygnięcia organu w sprawie wykreślenia, gdyż takie wykreślenie jest jedynie czynnością techniczną. Oznacza to, że nie jest poprzedzane wydaniem decyzji administracyjnej, którą można byłoby zaskarżyć. Oczywiście, przepisy przewidują możliwość przywrócenia zarejestrowania podatnika bez konieczności składania zgłoszenia rejestracyjnego, jednak w ograniczonych sytuacjach:

  • jeżeli podatnik udowodni, że prowadzi opodatkowaną działalność gospodarczą oraz, w przypadku niezłożenia deklaracji pomimo takiego obowiązku, niezwłocznie złoży brakujące deklaracje,
  • jeżeli podatnik wykaże, że prowadzi działalność gospodarczą, a wystawienie faktury lub faktury korygującej, było wynikiem pomyłki lub nastąpiło bez wiedzy podatnika,
  • jeżeli podatnik wykaże, że brak wykazanej w deklaracjach sprzedaży innej niż zwolniona od podatku związany jest ze specyfiką prowadzonej działalności gospodarczej, a nie z zaprzestaniem wykonywania sprzedaży innej niż zwolniona od podatku.

W pozostałych przypadkach jedynym rozwiązaniem tej sytuacji jest ponowne złożenie wniosku o wpis do rejestru jako podatnika VAT czynnego.

Konsekwencje wykreślenia z rejestru VAT

Z wykreśleniem z rejestru podatnika, który prowadzi faktycznie działalność gospodarczą, wiązać się może szereg problemów dla samego podatnika, ale także dla jego kontrahentów. W takiej sytuacji przedsiębiorca przestaje być podatnikiem dla urzędu skarbowego, więc nie ma on prawa do odliczania podatku naliczonego. Także kontrahenci podatnika wykreślonego mogą mieć wątpliwości, co do tego, czy przysługuje im prawo do odliczania podatku naliczonego od dostawy towarów lub świadczenia usług przez przedsiębiorcę, który nie jest podatnikiem czynnym podatku VAT.

Podsumowanie

Mając na uwadze powyższe, z jednej strony przedsiębiorcy powinni dbać o wypełnianie swoich obowiązków wobec fiskusa, a z drugiej strony przedsiębiorcy powinni także dokonywać częstszej weryfikacji statusu swoich kontrahentów. Tylko efektywna weryfikacja kontrahentów pozwoli uniknąć sytuacji, w których przedsiębiorcy otrzymają fakturę od podmiotu wykreślonego z rejestru, co może uniemożliwić odliczenie VAT.