W praktyce gospodarczej bardzo często zdarza się, że producenci w swej ofercie handlowej proponują kontrahentom sprzedaż produktów, które składają się z wielu części – razem tworzących jedną całość. Po sprzedaży kontrahentom danego produktu poszczególne części produktu często okazują się wadliwe, co skutkuje tym że produkt jako całość staje się bezużyteczny.

W takich przypadkach kontrahenci na ogół składają sprzedawcy reklamację wadliwych części, żądając zarazem wymiany tych części na nowe. Producent przyjmuje oczywiście reklamację i wydaje kontrahentowi części bez wad. Taka zamiana wadliwych części na niewadliwe jest analogiczna do zamiany w warunkach gwarancji.

W takiej sytuacji nasuwają się pytania natury podatkowej: czy wydanie kontrahentowi części zamiennej, w zamian za wadliwą (zniszczoną) część, powinno być opodatkowane podatkiem od towarów i usług (dalej: „PTU), oraz czy wydanie kontrahentowi części zamiennej, w zamian za wadliwą (zniszczoną) część, powoduje obowiązek wystawienia faktury korygującej.

Niektóre organy podatkowe w takiej sytuacji najchętniej widziałyby nieodpłatne przekazanie towarów, uregulowane w przepisie art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r., Nr 54, poz. 535 z późn. zm.; dalej „UPTU”), który stanowi że przez dostawę towarów rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności: przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, wszelkie inne darowizny – jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów.

Zgodnie ze stanowiskiem WSA w Warszawie zawartym w wyroku z dnia 25 listopada 2009 r. (sygn. akt III SA/Wa 1148/09) zamiana towarów (wadliwych części), co do zasady, stanowi skutek zamówienia dokonanego u konkretnego przedsiębiorcy (np. producenta) przez kontrahenta. Kontrahent dokonał już zapłaty za dostarczony towar, zaś elementem tej dokonanej i opłaconej (oraz opodatkowanej PTU) dostawy jest ewentualna zamiana konkretnych towarów (wadliwych części) u producenta.

Zdaniem sądu, nie można twierdzić, że w związku z zamianą wadliwych towarów na niewadliwe producent otrzyma jakiekolwiek wynagrodzenie ponad to, które już otrzymał dostarczając towar na rzecz kontrahenta. Ewentualność oraz koszt takiej zamiany producent (pośrednio) już wkalkulował w cenę określoną i zażądaną od kontrahenta.

W wyniku zamiany w obrocie gospodarczym pozostaje nadal ta sama ilość towarów oznaczonych gatunkowo, a w końcu – nie dojdzie do żadnego zwrotu wynagrodzenia otrzymanego przez producenta, w związku z czym art. 29 ust. 4 UPTU nie ma zastosowania w niniejszej sprawie.

Gdyby zamiana wadliwej części na niewadliwą była opodatkowana VAT-em, wówczas realne obciążenie podatkowe byłoby dwukrotne – po raz pierwszy miałoby miejsce przy dostawie na rzecz kontrahenta, po raz drugi zaś przy zamianie wadliwych części na niewadliwe. Takiemu podwójnemu opodatkowaniu sprzeciwia się sama konstrukcja podatku VAT.

Przechodząc do drugiego zagadnienia, dotyczącego obowiązku wystawienia faktury korygującej, należy stwierdzić że wydanie części (towarów) niewadliwych w miejsce wadliwych nie rodzi obowiązku wystawienia faktury korygującej.

Mając na uwadze § 13 ust. 5 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 r. zauważyć trzeba, że w przypadku wymiany towarów nie dojdzie do zwrotu towarów, o którym mowa w art. 29 ust. 4 UPTU, gdyż w efekcie zastąpienia części w dalszym ciągu w obrocie znajduje się wcześniej zamówiona ilość konkretnych towarów oznaczonych co do gatunku. Skoro nie ma zmiany w zakresie zrealizowanego zamówienia, to i nie powinno być mowy o anulowaniu dostawy i zrealizowania nowej dostawy.

Oznacza to, że jeśli nie miał miejsca zwrot towarów, o którym mowa w art. 29 ust. 4 ustawy VAT oraz w § 13 ust. 5 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 r. należy uznać, że wystawienie faktury korygującej nie będzie konieczne.

Podsumowując, wymiana wadliwej części (towaru) na niewadliwą nie jest nieodpłatnym przekazaniem towarów i nie powinna rodzić obowiązku wystawienia faktury korygującej.