Wielu przedsiębiorców, prawidłowo identyfikując zagrożenia wynikające z prowadzenia działalności gospodarczej, poszukuje sposobu na jej optymalizację, w tym przede wszystkim w zakresie swojej odpowiedzialności i ciążących na nich zobowiązań publicznoprawnych (podatkowych). Tego rodzaju korzyści daje przekształcenie spółki cywilnej w spółkę komandytową.

Powyższe dotyczy w szczególności przedsiębiorców funkcjonujących na rynku w ramach spółki cywilnej, prowadzących działalność w większym rozmiarze lub wiążącej się z ryzykiem poniesienia wobec kontrahentów odpowiedzialności o znacznych rozmiarach. Spółka cywilna, w odróżnieniu od spółek prawa handlowego, nie jest bowiem odrębnym od wspólników podmiotem. Jest umową cywilnoprawną, w ramach której osoby fizyczne – przedsiębiorcy wspólnie prowadzą działalność gospodarczą. Działalność taka wiąże się z osobistą odpowiedzialnością wspólników za zobowiązania powstałe w wyniku prowadzonej działalności. Dla takich przedsiębiorców interesującą propozycją, dającą możliwość ograniczenia pełnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki oraz oferującą szereg dalszych korzyści, może być przekształcenie spółki cywilnej w spółkę komandytową.

Ciągłość działalności, podmiotowość prawna

Dzięki przekształceniu spółki cywilnej w spółkę komandytową przedsiębiorcy zachowują ciągłość prowadzonej działalności gospodarczej. Z obowiązujących przepisów wynika bowiem wprost, że po przekształceniu spółce komandytowej przysługiwać będą wszystkie prawa i obowiązki stanowiące majątek wspólny wspólników spółki cywilnej. W szczególności następstwo prawne dotyczy umów, zezwoleń, koncesji oraz ulg, które zostały przyznane spółce cywilnej przed jej przekształceniem (chyba że ustawa lub konkretna decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji albo ulgi stanowić będzie inaczej) oraz praw i obowiązków przewidzianych w przepisach prawa podatkowego. Spółka komandytowa zachowa także dotychczasowy NIP i REGON nadane spółce cywilnej. Dla przedsiębiorców takie rozwiązanie będzie o tyle korzystne, że nie będzie się wiązało z koniecznością rozpoczynania całej działalności na nowo, ani z nierzadko kłopotliwym i czasochłonnym przenoszeniem całości praw i obowiązków spółki cywilnej na spółkę komandytową. Przedsiębiorcy będą mogli zatem płynnie kontynuować swoją dotychczasową działalność, w innej (korzystniejszej) formie prawnej.

Inaczej niż spółka cywilna, spółka komandytowa posiada podmiotowość prawną. Jest ona zatem samodzielnie podmiotem praw i obowiązków. Oznacza to, że spółka ta jako odrębny od wspólników byt może w obrocie prawnym:

  • być stroną umów,
  • posiadać własny majątek i w celu jego gromadzenia może nabywać we własnym imieniu prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe,
  • zaciągać zobowiązania,
  • pozywać oraz być pozywana.

Spółkę przy dokonywanych przez nią czynnościach reprezentuje komplementariusz(e).

Ograniczenie odpowiedzialności

Prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki komandytowej wiąże się także z ograniczeniem odpowiedzialności wspólników za prowadzoną działalność. W spółce komandytowej inne są bowiem zasady ponoszenia przez wspólników odpowiedzialności za zobowiązania spółki niż te obowiązujące w spółce cywilnej. Przede wszystkim w spółce komandytowej mamy do czynienia z dwoma rodzajami wspólników – komandytariuszem i komplementariuszem. W zależności od tego jaki status będzie posiadał dany wspólnik, taki będzie zakres jego odpowiedzialności za zobowiązania spółki. I tak, komandytariusz jako wspólnik, który co do zasady nie prowadzi spraw spółki i nie reprezentuje jej, ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki wyłącznie do wysokości sumy komandytowej, określonej w umowie spółki. Przy tym nie ma określonej minimalnej wysokości sumy komandytowej, co powoduje, że odpowiedzialność komandytariusza może zostać ustalona na dowolnym poziomie. Z kolei komplementariusz, który reprezentuje spółkę komandytową oraz prowadzi jej sprawy, ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem.

Ze względu na tak specyficzną konstrukcję, dla jeszcze dalej idącego zabezpieczenia interesów wspólników spółki komandytowej, często jako komplementariusza do spółki komandytowej wprowadza się spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością posiadającą minimalny kapitał zakładowy (5000 zł). W praktyce skutkuje to przeniesieniem odpowiedzialności za zobowiązania spółki komandytowej na spółkę z o.o., która za wszelkie swoje zobowiązania odpowiada wyłącznie ze swojego majątku. Stąd też w obrocie gospodarczym działają spółki, o nieco wydawałoby się dziwnym dodatku w nazwie „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa”.

Opodatkowanie wspólników bez zmian

Spółka komandytowa podobnie jak spółka cywilna nie jest odrębnym podatnikiem podatku dochodowego. Podatek od dochodów spółki komandytowej nadal będą więc rozliczać jej wspólnicy. W zależności od tego czy wspólnikami będą osoby fizyczne czy prawne, przychody i koszty spółki komandytowej zostaną przez nich uwzględnione odpowiednio w rozliczeniu podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) albo w rozliczeniu podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Przekształcenie pozwala zatem zachować dotychczasowe, korzystne dla wspólników, zasady opodatkowania.

Przychody i koszty spółki komandytowej rozpoznawane będą na bieżąco – miesięcznie lub kwartalnie – przez wspólników, proporcjonalnie do ich udziału w zysku spółki. Od tak ustalonego dochodu wspólnicy odprowadzać będą w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy, analogicznie jak to czynili w spółce cywilnej. Końcowe rozliczenie dokonywane będzie w rocznym zeznaniu podatkowym.

Zmiany w księgowości

Istotne zmiany wynikające z przekształcenia spółki cywilnej w spółkę komandytową związane są z prowadzeniem ksiąg rachunkowych. Przekształcenie się spółki cywilnej w spółkę komandytową wiąże się bowiem z obligatoryjnym rozpoczęciem prowadzenia ksiąg rachunkowych (o ile w spółce cywilnej nie były one prowadzone) oraz przejściem przedsiębiorcy na pełną księgowość, i to niezależnie od tego jakie przychody osiąga spółka i jaka jest jej struktura właścicielska. Dla przedsiębiorcy oznaczać to może nieznaczne zwiększenie kosztów obsługi księgowej.

Podsumowanie

Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej powinni rozważyć przekształcenie w spółkę komandytową. Wybór akurat takiej formy działalności gwarantuje im bowiem zachowanie korzystnych rozwiązań stosowanych w spółce cywilnej przy jednoczesnym ograniczeniu ciążącego na wspólnikach ryzyka. Warto także wskazać, że forma spółki komandytowej może być korzystna także dla osób fizycznych – przedsiębiorców jednoosobowych, działających poza spółką cywilną, choć oczywiście zmiana formy działalności będzie przebiegała proceduralnie w inny sposób niż powyższy dotyczący spółek cywilnych.