Zawarcie umowy spółki komandytowej może zostać poprzedzone zawarciem przez wspólników przedwstępnej umowy spółki. Umowę taką można zawrzeć, gdy wspólnicy dojdą już do porozumienia przynajmniej co do obligatoryjnych postanowień umowy spółki. Z pewnych względów pozostawiają oni jednak czas na dokonanie dalszych ustaleń w zakresie fakultatywnych elementów umowy spółki, dotyczących przykładowo funkcjonowania spółki, współpracy pomiędzy wspólnikami czy wykonania określonych czynności poprzedzających zawarcie umowy przyrzeczonej. W takim przypadku wspólnicy w umowie przedwstępnej mogą chociażby określić poszczególne etapy procesu tworzenia spółki, podział zadań związanych z poszczególnymi etapami utworzenia spółki czy wskazać termin ich wykonania.
Elementy umowy przedwstępnej
Chcąc, aby takie wstępne porozumienie pomiędzy wspólnikami stanowiło umowę przedwstępną, wspólnicy powinni ująć w nim istotne postanowienia umowy przyrzeczonej. W tym przypadku oznacza to, że umowa powinna określać co najmniej obligatoryjne elementy umowy spółki komandytowej – firmę i siedzibę spółki, przedmiot działalności spółki, czas trwania spółki (jeżeli jest oznaczony), oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość, oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli (sumę komandytową).
Zabezpieczenie interesów wspólników
Zawierając taką umowę wspólnicy powinni pamiętać, aby w sposób odpowiedni zabezpieczyć swoje interesy, na wypadek, gdyby którykolwiek z nich uchylał się później od zawarcia umowy przyrzeczonej. Przede wszystkim, umowę przedwstępną należy zawrzeć w formie aktu notarialnego. Warto także określić zakres odszkodowania przysługującego stronom umowy przedwstępnej, w przypadku gdy jedna z nich będzie uchylać się od zawarcia umowy przyrzeczonej. Jeśli ustalenie takie nie zostanie poczynione przez strony, odszkodowanie obejmować będzie z mocy prawa naprawienie szkody, poniesionej przez to, że wspólnik liczył na zawarcie umowy przyrzeczonej.
Dopuszczalne jest także zastrzeżenie w umowie przedwstępnej kary umownej na wypadek uchylania się strony od zawarcia umowy przyrzeczonej i to, wedle uznania stron umowy, obok lub zamiast należnego takiej stronie odszkodowania.
Wskazane jest także, aby w umowie przedwstępnej od razu oznaczyć termin, w ciągu którego ma być zawarta umowa przyrzeczona. W braku takiego oznaczenia wspólnikowi uchylającemu się od zawarcia umowy przyrzeczonej trzeba będzie wyznaczyć odpowiedni termin na zawarcie umowy, pamiętając przy tym, że jeżeli nie zostanie on wyznaczony w ciągu roku od dnia zawarcia umowy przedwstępnej, nie można już będzie żądać zawarcia umowy przyrzeczonej.
Czy można żądać zawarcia umowy spółki?
Co do samej dopuszczalności wystąpienia z żądaniem zawarcia umowy przyrzeczonej przez stronę, która od tego zobowiązania się uchyla, zdania są podzielone. Pomijając w tym miejscu prawną argumentację przedstawianą w tym zakresie, należy wskazać, że żądanie zawarcia umowy od wspólnika, który uchyla się od zawarcia przyrzeczonej umowy spółki, często będzie nieuzasadnione ze względów praktycznych. Skoro bowiem z natury stosunku spółki wynika, że wspólnicy decydują się poprzez zawarcie umowy spółki wspólnie prowadzić działalność gospodarczą dla osiągnięcia określonego, wspólnego im celu, opierając się przy tym na wzajemnym zaufaniu, przymuszanie któregokolwiek ze wspólników do udziału w spółce wbrew jego woli stoi w sprzeczności z tak rozumianą naturą stosunku spółki. Dochodzenie roszczenia o zawarcie umowy przedwstępnej w takiej sytuacji może utrudnić współpracę ze wspólnikiem uczestniczącym w spółce wbrew swej woli i wpłynąć negatywnie na działalność prowadzoną przez spółkę. Wystąpienie przeciwko takiemu wspólnikowi z roszczeniem o zawarcie umowy przyrzeczonej powinno zatem zostać poprzedzone dogłębną analizą skutków, jakie wywoła w kontaktach pomiędzy wspólnikami.
Niezależnie od tego, którego z roszczeń wynikających z umowy przedwstępnej zdecyduje się dochodzić wspólnik. Musi on pamiętać o krótszym, rocznym, terminie przedawnienia tych roszczeń, którego bieg rozpoczyna się od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta.