Uwaga! Fotoradary

W bieżącym numerze naszego biuletynu, chciałabym przedstawić wybrane założenia ustawy z dnia 29 października 2010 roku o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw*, która to w wersji uchwalonej po rozpoznaniu poprawek Senatu została przedłożona do podpisu Prezydentowi RP w dniu 2 listopada 2010 roku.

Jak wskazują twórcy projektu ustawy, główną przyczyną zaproponowanych zmian jest wciąż bardzo wysoka liczba osób ginących na polskich drogach (ponad 4.500 osób w 2009 roku), co jest konsekwencją wypadków spowodowanych przez kierowców prowadzących pojazd z  nadmierną prędkością – przekraczanie jej dopuszczalnych wartości lub niedostosowanie jej do panujących na drodze warunków. Dodatkowo, Wspólnota Europejska stawiając przed sobą wyzwania w zakresie poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego, zobligowała każde państwo do intensyfikacji działań w tym zakresie, podkreślając ponadnarodowy wymiar przedmiotowego problemu. Co więcej, posłowie zdecydowali się ukrócić wykorzystywanie przez gminy fotoradarów jako swoistych „maszynek do robienia pieniędzy”.

Dotychczas tzw. fotoradar nie był określony precyzyjnie a omawiana ustawa przewiduje definicję urządzenia rejestrującego jako urządzenie „stacjonarne, przenośne albo zainstalowane w pojeździe albo na statku powietrznym urządzenie ujawniające i zapisujące za pomocą technik utrwalania obrazów naruszania przepisów ruchu drogowego przez kierujących pojazdami”. Znikną zatem wszelkie atrapy fotoradarów, zaś urządzenia rejestrujące mają być wyraźnie oznakowane i widoczne, celem realizacji również funkcji prewencyjnej. Zniknie także dowolność w ustawianiu fotoradarów, gdyż zgodnie z ustawą, zarządcy dróg instalować będą lub usuwać stacjonarne urządzenia rejestrujące lub obudowy na te urządzenia na wniosek Głównego Inspektora Transportu Drogowego lub z własnej inicjatywy, za zgodą Głównego Inspektora Transportu Drogowego. W ustawie przewidziano, iż pomiary dokonywane przez urządzenia rejestrujące będą dokonywane z uwzględnieniem możliwości błędu kierowcy do 10 km/h włącznie w utrzymaniu dopuszczalnej prędkości.

Według nowych przepisów, kontrola ruchu drogowego należeć będzie, poza Policją, również do Inspekcji Transportu Drogowego, w odniesieniu do kierującego pojazdem:

• który wykonuje przewóz drogowy w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001r. o transporcie drogowym,
• w stosunku do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że kieruje pojazdem w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu  alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu,
• który naruszył przepisy ruchu drogowego, w przypadku zarejestrowania tego naruszenia przy użyciu: a) przyrządów kontrolno – pomiarowych, b) przenośnych albo zainstalowanych w pojeździe albo na statku powietrznym urządzeń rejestrujących,
• który rażąco naruszył przepisy ruchu drogowego albo spowodował zagrożenie jego bezpieczeństwa.

Strażnicy gminni (miejscy) będą mogli dokonywać na drogach gminnych, powiatowych i wojewódzkich oraz drogach krajowych w obszarze zabudowanym, z wyłączeniem autostrad i dróg ekspresowych, czynności z zakresu kontroli ruchu drogowego z użyciem przenośnych albo zainstalowanych w pojeździe urządzeń rejestrujących w oznakowanym miejscu i określonym czasie, uzgodnionymi z właściwym miejscowym komendantem powiatowym (miejskim) lub Komendantem Stołecznym Policji.

Do swoistego novum należy także rozwiązanie, zgodnie z którym dochody uzyskane z grzywien nałożonych za naruszenia przepisów ruchu drogowego ujawnione za pomocą urządzeń rejestrujących, jednostki samorządu terytorialnego przeznaczą w całości na finansowanie:

• zadań inwestycyjnych, modernizacyjnych lub remontowych związanych z siecią drogową,
• utrzymania i funkcjonowania infrastruktury oraz urządzeń drogowych, w tym na budowę, przebudowę, remont, utrzymanie i ochronę dróg oraz drogowych obiektów inżynierskich,
• poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego, w tym popularyzację przepisów ruchu drogowego, działalność edukacyjną oraz współpracę w tym zakresie z właściwymi organizacjami społecznymi i instytucjami pozarządowymi.

Zgodnie z założeniami omawianej ustawy, nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego nie może nastąpić po upływie:

• 14 dni od daty ujawnienia czynu – gdy schwytano sprawcę wykroczenia na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia,
• 90 dni od daty ujawnienia czynu – gdy funkcjonariusz uprawniony do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego stwierdzi popełnienie wykroczenia naocznie pod nieobecność sprawcy, a nie zachodzi wątpliwość co do sprawcy czynu,
• 180 dni od daty ujawnienia czynu – gdy funkcjonariusz uprawniony do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego stwierdzi popełnienie wykroczenia za pomocą przyrządu kontrolno – pomiarowego lub urządzenia rejestrującego, a sprawca nie został schwytany na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem, i nie zachodzi wątpliwość co do sprawcy czynu.

Z uwagi na fakt, iż dotychczasowe postępowanie wyjaśniające w sprawach, gdy wykroczenie popełniono tzw. pojazdem służbowym, nierzadko stanowiącym własność osób trzecich (pojazdy leasingowane), było wielostopniowe a w konsekwencji nieracjonalnie angażowało zasoby osobowe organów kontroli ruchu drogowego, projekt ustawy przewiduje jego uproszczenie poprzez jednoznaczne określenie, kto jest odpowiedzialny w zakresie obowiązku, o którym mowa w art. 78 ust. 4. – właściciel lub posiadacz pojazdu jest obowiązany wskazać na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, chyba że pojazd został użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec. Zgodnie z założeniami omawianej ustawy, w przypadku, gdy właścicielem lub posiadaczem pojazdu jest:

• osoba prawna,
• jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną,
• jednostka samorządu terytorialnego,
• spółka kapitałowa w organizacji,
• podmiot w stanie likwidacji,
• przedsiębiorca nie będący osobą fizyczną,
• zagraniczna jednostka organizacyjna.

Do udzielenia informacji obowiązana będzie osoba wyznaczona przez organ uprawniony do reprezentowania tego podmiotu na zewnątrz, a w przypadku niewyznaczenia takiej osoby – osoby wchodzące w skład tego organu zgodnie z żądaniem uprawnionego organu, oraz sposobem reprezentacji podmiotu. Dodając do tego dodany § 3 do art. 96 kodeksu wykroczeń, w brzmieniu: „tej samej karze podlega [karze grzywny], kto wbrew obowiązkowi nie wskaże na żądanie uprawnionego podmiotu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie” , warto poddać w rozwagę skrupulatne prowadzenie ewidencji związanej z korzystaniem z tzw. pojazdów służbowych.

* Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o duchu drogowym oraz niektórych innych ustaw, druk nr 3179, po rozpoznaniu poprawek Senatu, uchwalony  na  posiedzeniu Sejmu nr 77 dnia 29 października 2010 r.