Do prowadzenia działalności w zakresie krajowego/międzynarodowego przewozu rzeczy lub osób niezbędne jest posiadanie odpowiedniego zezwolenia. Do dnia 15 sierpnia 2013 roku, aby wykonywać przewóz krajowy niezbędne było posiadanie właściwej licencji, natomiast po tej dacie, licencja została zastąpiona przez zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika.
Z kolei, jeżeli chodzi o przewóz międzynarodowy to również niezbędne jest posiadanie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika oraz dodatkowej licencji pozwalającej na wykonywanie przewozów międzynarodowych, tzw. licencja wspólnotowa.
Kwestia właściwego nazewnictwa jest niezwykle istotna szczególnie dla osób, które planują rozpoczęcie wykonywania działalności w zakresie przewozu drogowego rzeczy lub osób. Wśród osób działających w branży transportowej niejednokrotnie do dziś używane jest dotychczasowe nazewnictwo, co powoduje niezrozumienie w zakresie wymaganych decyzji administracyjnych.
Zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika
Zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika jest niezbędną decyzją administracyjną, aby rozpocząć działalność w zakresie transportu drogowego rzeczy lub osób.
Wniosek o wydanie zezwolenia należy złożyć do starosty miejsca zamieszkania przedsiębiorcy bądź do Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego (GITD). Właściwość organu będzie zależeć od tego, w jakim zakresie przedsiębiorca chce prowadzić swoją działalność.
Aby uzyskać zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika niezbędne jest spełnienie odpowiednich kryteriów, które pokrótce zostaną opisane poniżej.
Certyfikat potwierdzający kompetencje zawodowe
Pierwszym z warunków jest posiadanie certyfikatu potwierdzającego kompetencje zawodowe. Uzyskanie takiego zezwolenia leży w gestii przedsiębiorcy, w przypadku spółki wymagane jest, aby chociażby jeden członek zarządu posiadał ten certyfikat. Możliwe jest również takie rozwiązanie, aby certyfikatem potwierdzającym kompetencje zawodowe okazała się osoba, która będzie pełnić rolę zarządzającego transportem.
Certyfikat można uzyskać, zdając państwowy egzamin przed komisją. Zagadnienia na egzamin są dosyć szerokie: poczynając od prawa cywilnego, poprzez przepisy dotyczące czasu pracy kierowcy i tachografów. Uzyskanie pozytywnego wyniku z egzaminu gwarantuje otrzymanie certyfikatu.
Dobra reputacja
Aby uzyskać zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika niezbędne jest spełnienie wymogu tzw. dobrej reputacji. Oznacza to, że osoba, która planuje prowadzić działalność transportową, nie może być skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa umyślne, w szczególności w zakresie prawa o ruchu drogowym. Co więcej, w trakcie wykonywania działalności przedsiębiorca może utracić dobrą reputację w przypadku nałożenia na niego co najmniej jednej prawomocnej kary grzywny w zakresie prawa transportowego.
Zdolność finansowa
Przewoźnik musi posiadać odpowiednią zdolność finansową, celem wykazania, że jest w stanie w każdym momencie spełnić zobowiązania względem swoich kontrahentów. Jednym ze sposobów wykazania odpowiedniej zdolności finansowej jest przedstawienie organowi wydającemu zezwolenie, dokumentu potwierdzającego posiadanie odpowiednich środków pieniężnych lub dysponowanie akcjami, papierami wartościowymi o określonej wartości. W przypadku funkcjonującego podmiotu, który planuje przekwalifikowanie, konieczne jest również przedłożenie rocznego sprawozdania finansowego. Wysokość zdolności finansowej uzależniona jest od posiadanej floty.
Baza transportowa
Kolejnym warunkiem do uzyskania zezwolenia jest wykazanie przez przedsiębiorcę, że posiada on bazę eksploatacyjną, czyli miejsca wyposażonego w odpowiedni sprzęt techniczny do prowadzenia działalności w zakresie przewozu osób i rzeczy w transporcie drogowym w sposób zorganizowany oraz ciągły, skład której wchodzi co najmniej jeden z następujących elementów:
- miejsce postojowe,
- miejsce załadunku i rozładunku,
- miejsce konserwacji i naprawy pojazdów.
Ważne jest również stworzenie wykazu posiadanych pojazdów oraz złożenie oświadczenia o zamiarze zatrudnienia kierowców.
Aktualnie, w związku ze zgłaszanymi postulatami przez przewoźników drogowych o konieczności eliminowania nieuczciwych praktyk na rynku transportowym, GITD podjął działania kontrolne w zakresie weryfikacji adresu baz eksploatacyjnych, co w konsekwencji powoduje wydłużenie czasu rozpatrywania wniosków o udzielenie zezwolenia.
Prowadzenie działalności w zakresie przewozu rzeczy lub osób
Zarówno ustawa o transporcie drogowym (Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym – Dz. U. z 2016, poz. 1907 j.t.), jak i inne akty prawne z zakresu transportu drogowego nie przewidują żadnych ograniczeń w zakresie formy, w jakiej ma być prowadzona działalność związana z transportem drogowym osób lub rzeczy.
Najczęściej możemy spotkać na rynku jednoosobowe działalności, a także co najmniej dwa rodzaje spółek. Kwestia wyboru formy prowadzenia działalności związanej z transportem drogowym osób lub rzeczy zależy tak naprawdę od tego: czy firma chce prowadzić działalność samodzielnie, czy ze wsparciem wspólnika. Na decyzję tę wpływa również zakres odpowiedzialności majątkiem osobistym oraz kwestie podatkowe.
Poruszając się w tematyce zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika, należy zwrócić uwagę, że aby wykonywać usługi z zakresu tzw. spedycji, konieczne jest uzyskanie dodatkowej licencji, tj. licencji na wykonywanie transportu drogowego w zakresie pośrednictwa przy przewozie rzeczy. W jej kontekście należy spełnić dodatkowe warunki, np. w zakresie wyższej kwoty zabezpieczenia finansowego.